Είμαστε μια υψηλά και πολυσύνθετα οργανωμένη ζωντανή ύλη και ενέργεια, που εξελίσσεται διαρκώς, ως άτομα στο μέτρο του μικρού, του βιολογικού μας κύκλου και ως είδος στο μέτρο του μεγάλου ιστορικού κύκλου

 

«Μια φορά υπάρχουμε, δεν υπάρχει τρόπος να υπάρξουμε δυο φορές και δεν θα
υπάρξουμε ξανά ποτέ και δεν είναι δυνατό να ζει κανείς ευχάριστα, αν δεν ζει
φρόνιμα, ηθικά και δίκαια, όπως και δεν μπορεί να ζει φρόνιμα, ηθικά
και δίκαια, αν δεν ζει ευχάριστα».
Επίκουρος[1]

«Όπως έχει αποδειχτεί, η βλάβη στους μετωπιαίους λοβούς του εγκεφάλου
συνεπάγεται τη διάβρωση της επινοητικότητας, το μειωμένο ενδιαφέρον
για το μέλλον, τον ελαττωμένο αυτοέλεγχο, την αναισθησία και την
εμμονική προσκόλληση σε ατελέσφορα μονοπάτια»
Γιώργος Παξινός[2]

«Εάν δεν μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε τα μάτια μας για να βλέπουμε,
τότε θα τα χρειαστούμε για να κλάψουμε».
Ζαν Πωλ Σαρτρ[3]

 

Είναι πολύ συνηθισμένη η έκφραση, σύμφωνα με την οποία ‘είμαστε ό,τι τρώμε’, χωρίς ωστόσο να διευκρινίζεται τι είναι εκείνοι που δεν έχουν να φάνε, ή εκείνοι που τρώνε ληγμένα, νοθευμένα και ακατάλληλα τρόφιμα και τέλος τι είναι οι ‘αόρατοι’, δηλαδή εκείνοι που τρέφονται από τα αποφάγια που βρίσκουν τα βράδια στα σκουπίδια των μεγαλουπόλεων.

Εκτιμώ ότι θα ήταν ιδιαίτερα διαφωτιστική μια διεπιστημονική έρευνα για τη σχέση μεταξύ ζωής-ψυχής και φαγητού, καθώς επίσης και μεταξύ χόρτασης-υπερσίτισης και πείνας-υποσιτισμού και ασιτίας. Βέβαιο είναι, πάντως, πως υπάρχει μεγάλη σχέση μεταξύ φαγητού και ενεργητικότητας, συνείδησης και συμπεριφοράς αυτού που ορίζουμε ως άτομο, άνθρωπο και ατομική προσωπικότητα. Όλοι έχουμε σχετικές εμπειρίες από χορτάτους που είναι γεμάτοι ενέργεια, έχουν καλή διάθεση, είναι αισιόδοξοι και πολύ δραστήριοι, αγαπάνε και δεν χορταίνουν τη ζωή, σε αντίθεση με τους υποσιτιζόμενους και τους νηστικούς που είναι νωχελείς, χωρίς ενεργητικότητα, απαισιόδοξοι μοιρολάτρες που καταριούνται τη ζωή και παρακαλάνε να πεθάνουν. Αυτές οι παρατηρήσεις παραπέμπουν στο γεγονός πως από την κατάσταση του σώματος, η οποία εξαρτάται από τον τρόπο ζωής, την ποιότητα, την ποσότητα και την κανονικότητα λήψης ενέργειας-τροφής και κοινωνικής αναγνώρισης εξαρτάται η ζωή του ανθρώπου, και όχι από σκοταδιστικούς μύθους, τοξικές ιδεολογίες, ανούσιες δουλικές προσευχές και μεθυστικά λιβάνια.

Κάρολος Δαρβίνος  (1808-1882)

Με την ίδια λογική μπορούμε να ισχυριστούμε, και με βάση τις διαπιστώσεις των σχετικών επιστημών, ότι ‘είμαστε ό,τι πιστεύουμε’, με την έννοια ότι η ζωή μας ορίζεται και προσδιορίζεται από το επίπεδο γνώσης, αυτογνωσίας, επίγνωσης και συνείδησης, καθώς επίσης και από τον βαθμό της εξάρτησής μας από ψευδαισθήσεις, νεκρές παραδόσεις και υποτιθέμενες μεταφυσικές δυνάμεις. Δυνάμεις που δεν υπάρχουν, αλλά τις δημιουργήσαμε με τη φαντασία μας ή μας τις επέβαλαν με την παιδεία ως ‘αυτονόητες’ τα σκοταδιστικά και εξουσιαστικά ιερατεία για να μας εξουσιάζουν με όσα αυτή η υποταγή-εξάρτηση-εξουσίαση συνεπάγεται. Ας σκεφτούμε μόνο πως οι θρησκείες υποστηρίζουν ότι ο κόσμος και η ζωή δημιουργήθηκαν από κάποιο απροσδιόριστο θεό πριν από 5-6 χιλιάδες χρόνια, ενώ η επιστήμη απέδειξε ότι ο Γαλαξίας μας, ένα μικρό κύτταρο του αχανούς, μεγαλοπρεπούς και αειυπάρχοντος Σύμπαντος, έχει ηλικία δεκατρεισήμισι δισεκατομμύρια χρόνια. Επίσης, οι θρησκείες υποστηρίζουν ότι ο θεός έπλασε ξεχωριστά κάθε μορφή ζωής, ενώ η επιστήμη, ακόμα από την εποχή του Αριστοτέλη και ιδιαίτερα με τις έρευνες και τη θεωρία του Δαρβίνου[4], απέδειξε, παρά τις κραυγές όσων φανατικών ‘δημιουργιστών’ δεν διάβασαν ποτέ ούτε Αριστοτέλη ούτε και Δαρβίνο, ότι όλες οι μορφές ζωής έχουν κοινή ρίζα, προέρχονται από την ίδια γενετική δεξαμενή, είναι φτιαγμένες με τον ίδιο τρόπο και από τα ίδια υλικά στοιχεία της Φύσης και γι’ αυτό έχουν κατά 98% και πλέον κοινό DNA. Η αποκρυπτογράφηση[5] και η χαρτογράφηση μάλιστα του γενετικού κώδικα απέδειξε ότι τα είδη διαφοροποιούνται, ανάλογα με τις φυσικές συνθήκες και τους όρους ζωής, στην πορεία τους με τη διαδικασία της εξέλιξής τους, κατά το υπόλοιπο 1-1,5%. Τελικά, είμαστε ό,τι μας έμαθαν να σκεφτόμαστε, δηλαδή είμαστε ό,τι πιστεύουμε και συνεπώς είναι σημαντικό να μελετήσουμε την επίδραση της εξουσιαστικής ιδεολογίας, της θρησκευτικής πίστης, της θρησκοληψίας, του θρησκευτικού φανατισμού, της αθεΐας και της α-θρησκευτικότητας στη διαμόρφωση του ανθρωπολογικού τύπου των θρησκευόμενων και μη θρησκευόμενων ανθρώπων. Από μια απλή παρατήρηση μπορούμε να καταλήξουμε σε κάποια πρώτα συμπεράσματα:

• Ο απλός θρησκευόμενος είναι κατά κανόνα άτομο ηλικιωμένο, φοβικό, συνεσταλμένο, άτολμο, μοιρολάτρης, υποτακτικός, ‘φιλήσυχος’, διακριτικός, απαισιόδοξος, δουλικός. Βλέποντας πως οι συνθήκες της κοινωνικής ανισότητας τον έριξαν στο περιθώριο και δεν του επέτρεψαν να χαρεί και να γεμίσει τη ζωή του με έργα ελεύθερης δημιουργικότητας που θα του εξασφάλιζαν αυτοσεβασμό και ευτυχία, ακολούθησε τον αμαθή ή ημιμαθή επαγγελματία παπά της ενορίας του και προσχώρησε στο πιο κοντινό του θρησκευτικό ποίμνιο με την ελπίδα πως θα έχει μια δεύτερη ευκαιρία για μια δεύτερη διαφορετική ζωή με περιεχόμενο. Η σύγχυσή του είναι τόσο έντονη ώστε να ταυτίζει το θεό, το φετίχ της εξουσίας, με την ίδια την κοσμική εξουσία και να ζητάει από αυτόν, με αντάλλαγμα την πίστη-υποταγή, τα πιο απίθανα ρουσφέτια, αγαθά και υπηρεσίες που όφειλε να του προσφέρει, ως αντάλλαγμα των υπηρεσιών του η Πολιτεία. Πολιτικά είναι αδιάφορος, αλλά επιλέγει συνήθως συντηρητικά πολιτικά κόμματα με δεσμούς με την Εκκλησία ή το κάθε φορά πλειοψηφικό ρεύμα με την ελπίδα πως ‘αυτή τη φορά’ κάτι θα αλλάξει στη ζωή του. Στην αποφασιστική τους πλειονότητα οι παραδοσιακά θρησκευόμενοι είναι, εξαιτίας του πατριαρχικού χαρακτήρα της κοινωνίας μας, άτομα θυλικού φύλου, χαμηλού εισοδηματικού και μορφωτικού επιπέδου, άτομα τσακισμένα, ανασφαλή και χαμηλής αυτοεκτίμησης που ψάχνουν απεγνωσμένα να βρουν στρούγκα και τσοπάνη για να νιώσουν ασφάλεια, αν και γνωρίζουν πως κάποια μέρα ο τσοπάνης τους θα τους κρεμάσει στο τσιγκέλι κάποιου κατακτητικού, ιμπεριαλιστικού ή εμφύλιου πόλεμου. Χωρίς αυτό το κοινωνικό στρώμα καμιά εξουσία δεν μπορεί να ριζώσει και να ευδοκιμήσει.
• Ο θρησκόληπτος είναι βασικά ένα κομπλεξικό, ιδιοτελές, πανούργο, καιροσκοπικό και ξενοφοβικό άτομο που χαρακτηρίζεται από υπέρμετρο εγωισμό, αμυντική επιθετικότητα, πάθος για την πίστη του, εξωστρέφεια, εχθρότητα απέναντι σε αλλόθρησκους και ‘άπιστους’. Πολιτικά συντηρητικό-αντιδραστικό άτομο, με ρατσιστική μέχρι και φασιστική συμπεριφορά. Είναι από υστεροβουλία ‘λάτρης του νόμου και της τάξης’ και ενώ είναι υποτακτικός σε βαθμό δουλικότητας απέναντι στην εκκλησιαστική και στην κοσμική εξουσιαστική ιεραρχία, αντίθετα γίνεται τυραννικός απέναντι στους αδύναμους και ανυπεράσπιστους ‘παρακατιανούς’ και υφισταμένους του. Ανήκει κατά κανόνα σε μικρό-μεσοαστικά στρώματα, με μέση εκπαίδευση και είναι άτομο υστερόβουλο που εξαργυρώνει με όποιο τρόπο μπορεί την ‘πίστη του στο θεό’ και την υποταγή του στους αυτόχριστους εκπροσώπους του, με δουλικότητα αλλά και με συχνή παραβατικότητα.
• Ο θρησκευτικά φανατισμένος, ο χριστιανός φονταμενταλιστής χθες, ο ισλαμιστής κατά κύριο λόγο σήμερα, είναι η τυπική περίπτωση του φασίστα σαδομαζοχιστή, που θεωρεί τον εαυτό του απόστολο της πίστης του και είναι ικανός κατ’ εντολή των ‘ανωτέρων του’ να σκοτώσει χωρίς τύψεις, αλλά και να σκοτωθεί, γιατί πιστεύει πως θα γίνει μάρτυρας και θα συνομιλεί με τον Αλλάχ και τον Μωάμεθ, ή με τον λεγόμενο ‘Άγιο Πέτρο’ στον ‘άλλο κόσμο’. Κατά κανόνα πρόκειται για αγράμματους, εξαθλιωμένους και απογοητευμένους φτωχούς ανθρώπους που ακολουθούν σπουδαγμένους στο εξωτερικό νέους αστικών και μικροαστικών οικογενειών, οι οποίοι επιδιώκουν, αποκτώντας οπαδούς και κοινωνικό έρεισμα να γίνουν αποδεκτοί για να στελεχώσουν τους εξουσιαστικούς θεσμούς και να αντικαταστήσουν αυτούς που κυβερνούν. Οι περισσότεροι από αυτούς είναι επαγγελματίες φονιάδες και αμετανόητοι φασίστες.
• Ο σκεπτικιστής προβληματίζεται και ψάχνει απαντήσεις, κρατάει, όμως, αποστάσεις ασφαλείας τόσο από τους θρησκευόμενους όσο και από τους άθρησκους, μέχρι ν’ αποφασίσει τελικά ‘τι τον συμφέρει’, να επιστρέψει στο ‘μαντρί’ ή ν’ απαλλαγεί από την εκκρεμότητα και να οργανώσει τη ζωή του χωρίς τον φόβο του θανάτου, του θεού και της εξουσίας. Είναι συνήθως άτομα υποψιασμένα, με αστικοδημοκρατική αντίληψη και με ευαισθησίες που κινούνται στον χώρο των μικρό-μεσαίων εισοδηματικά και μορφωτικά στρωμάτων, με μέση, ανώτερη ή/και ανώτατη εκπαίδευση, αλλά με μικροαστική παιδεία και όνειρο ‘να πιάσουν την καλή’ και να ανεβούν οικονομικά και κοινωνικά, για ‘να σωθούν’, πράγμα που τους επιτρέπει να κινούνται και να μετακινούνται στους χώρους της εκάστοτε εξουσίας και να αφοσιωθούν και να υπηρετήσουν καταστάσεις αντίθετες από τις πεποιθήσεις τους.
• Ο άθεος, μη θρησκευόμενος, αρνητής θεού και θρησκείας είναι συνήθως ένας σκεπτόμενος, μελετημένος, κατασταλαγμένος, ήρεμος άνθρωπος, σχετικά αδιάφορος και αποστασιοποιημένος από παραδοσιακές ιδεολογίες, αλτρουιστής, αισιόδοξος, έντονα πολιτικοποιημένος σοσιαλιστικών, αντικαπιταλιστικών, προοδευτικών πολιτικών πεποιθήσεων και δημιουργικός άνθρωπος. Άθεοι υπάρχουν σε όλα τα κοινωνικά στρώματα, κατά κανόνα όμως σε μικροαστικά και πάνω, με καλό μορφωτικό επίπεδο.
• Ο ουμανιστής είναι από θέση άθεος, άθρησκος και άπιστος, άτομο με βαθιά μόρφωση, ανθρωπιστική παιδεία και πνευματική καλλιέργεια, κατασταλαγμένος και αποστασιοποιημένος από εξουσιαστικές ιδεολογίες και δομές, δεν πιστεύει σε τίποτα μεταφυσικό παρά μόνο στους νόμους της φύσης, στους συνανθρώπου του και στην κοινωνία του, που με τα οράματά τους και τους αγώνες τους οδήγησαν την ανθρωπότητα από τις σπηλιές στον σύγχρονο πολιτισμό και στο διάστημα. Έχει θέσεις και αγωνίζεται για ένα καλύτερο κόσμο[6], είναι κοινωνικός και αισιόδοξος πως κι αυτή τη φορά η ανθρωπότητα θα ξεπεράσει το εμπόδιο, τον καπιταλισμό, που την εμποδίζει να κάνει το επόμενο βήμα προς ένα καλύτερο κόσμο, τον κόσμο της κοινωνικής ισότητας. Είναι ρεαλιστής, δεν κρύβεται, δεν φοβάται, δεν σιωπά, δηλώνει παρών.

Πέρα, όμως, από το τι τρώμε ή δεν τρώμε και το τι σκεφτόμαστε ή δεν σκεφτόμαστε, είμαστε ένας αέναα εξελισσόμενος πολυσύνθετος μηχανισμός της Φύσης, ένας ζωντανός οργανισμός, άθροισμα πολλών συμπληρωματικών οργανικών υποσυστημάτων, η καλή ή κακή λειτουργία των οποίων επηρεάζει θετικά ή αρνητικά τόσο το τι τρώμε και το τι και πώς σκεπτόμαστε, όσο και το πώς αισθανόμαστε και συμπεριφερόμαστε. Έτσι, και ανεξάρτητα από το τι τρώμε και τι πιστεύουμε, η αντικειμενική πραγματικότητα μας λέει ότι ‘πάνω απ’ όλα είμαστε φυσικοχημεία’. Είμαστε ένας φυσικός οργανισμός που είναι φτιαγμένος από όλα σχεδόν τα χημικά στοιχεία, από τα οποία αποτελείται το Σύμπαν. Είμαστε, όπως αποκαλύπτει η χημική ανάλυση, υψηλής οργανωτικότητας ζωντανή αστρόσκονη[7] και μ’ αυτήν την έννοια είμαστε μια συμπαντική ύπαρξη που εμφανίστηκε και εξελίχτηκε όταν συνέτρεξαν όλες οι φυσικές προϋποθέσεις, που έθεσαν σε κίνηση τις αναγκαίες φυσικοχημικές διεργασίες στα σπλάχνα, στον πλακούντα για να κυριολεκτήσουμε, της γήινης βιόσφαιρας, οι οποίες κατάληξαν στις πρώτες απλές μορφές ζωής, που στη συνέχεια εξελίχτηκαν σε σύνθετες και πολυσύνθετες μέχρι τις ανώτερες μορφές ζωής στην κορυφή των οποίων βρίσκονται τα ‘ανώτερα θηλαστικά’ και ο άνθρωπος. Υπάρχουν πολλές επιστημονικές και μη θεωρίες για την εμφάνιση της ζωής, αλλά δεν είναι αυτό το θέμα μας. Το θέμα μας είναι αν και σε ποιο βαθμό η ανθρώπινη ζωή ως ενεργός παρουσία, συμπεριφορά και συνείδηση, επηρεάζεται και από την καλή ή κακή λειτουργία και την αρμονική συνεργασία των αντίστοιχων οργάνων που ελέγχουν-ρυθμίζουν την αναλογική επάρκεια όλων των αναγκαίων, για ομαλή, δημιουργική και ευτυχισμένη ζωή, χημικών στοιχείων. Υπόθεση της φυσικής, της χημείας και κύρια της βιολογίας είναι η γέννηση, η ανάπτυξη, ο πολλαπλασιασμός, αλλά και ο θάνατος ενός ζωντανού οργανισμού και όχι κάποιας αρχέτυπης ιδέας ή κάποιου ανύπαρκτου θεού.

Ο οργανισμός του ανθρώπου αλλά και κάθε ζωντανός οργανισμός είναι ένα βιοχημικό εργαστήριο, η λειτουργία του οποίου έχει δύο αιτίες αναφοράς, την εξωγενή και την εσωγενή. Η εξωγενής προέρχεται από τις ακτινοβολίες κάθε εποχής, από τις οπτικές εικόνες, από τους ήχους, που δημιουργούν τις σκέψεις, τις πράξεις, τα διάφορα συναισθήματα και φυσικά τις διάφορες αντιδράσεις. Η εξωγενής χημεία προσδιορίζει περισσότερο την υγεία του οργανισμού και την ανάπτυξή του. Παράδειγμα, η βιταμίνη D δημιουργείται με την επίδραση της υπεριώδους ακτινοβολίας, ενώ η καταστροφή της βιταμίνης Α γίνεται απ’ τους θορύβους. Η εξωγενής χημεία του οργανισμού είναι σχεδόν ανεξέλεγκτη. Η εσωγενής αιτία προκαλείται από τη λήψη των τροφών, ποτών, φαρμάκων και άλλων διάφορων σκευασμάτων. Αυτή είναι η ελεγχόμενη χημεία, αφού είναι στο χέρι μας να δώσουμε στον οργανισμό μας αυτό ή εκείνο το χημικό στοιχείο. Είναι εκείνη που συμπληρώνει ή μειώνει το αποτέλεσμα των εξωτερικών επιδράσεων[8].

Η χημεία του ανθρώπινου οργανισμού στηρίζεται στη λειτουργία οργάνων και συστημάτων που διατηρούν την ομοιοστασία του ανθρώπινου οργανισμού και εγγυώνται την ανθρώπινη υγεία και υποστηρίζουν τη ζωή. Αντίθετα, κάθε διαταραχή, με την έννοια της δυσλειτουργίας των αδένων, του πλεονάσματος ή της έλλειψης ορμονών, δημιουργεί οργανικές ασθένειες, συνειδησιακές διαταραχές, ακόμα και τον θάνατο.

Για καλύτερη κατανόηση της φύσης[9] και της σημασίας της χημείας του οργανισμού μας[10], ας δούμε τους βασικούς αδένες και τις ορμόνες[11], πώς λειτουργούν, τί παράγουν και πώς καθορίζουν την ύπαρξή μας, τη διάθεσή μας και την καθημερινότητά μας[12], μερικές βασικές πληροφορίες, που «θα μας βοηθήσουν να καταλάβουμε καλύτερα τι συμβαίνει στο εσωτερικό των ανθρώπων που πέφτουν θύματα του μυστικισμού και της συναισθηματικής πανούκλας»[13]:

▪ Η Επίφυση είναι ένας αδένας στο πίσω μέρος του εγκεφάλου. Ανιχνεύει το φως και εκκρίνει την ορμόνη μελατονίνη, που προκαλεί ένα είδος νάρκης, φυσική αντίδραση στο κρύο του χειμώνα, την ανάγκη για περισσότερη ανάπαυση και ύπνο. Αυξάνεται περισσότερο σε συνθήκες σκότους, κατά την νύκτα και σε συνθήκες έλλειψης υπεριώδους ακτινοβολίας. Εάν διαταραχθεί η έκκριση της μελατονίνης, το άτομο κατά τη διάρκεια της ημέρας έχει ζαλάδες, νευρικότητα, ατονία, κατάθλιψη, μελαγχολία, άγχος, φοβίες κ.ά. Η μελατονίνη εκκρίνεται κατά τις πρώτες πρωινές ώρες, γι’ αυτό και ο καλύτερος ύπνος είναι στη διάρκεια αυτών των ωρών. Το παρατεταμένο ξενύχτι μειώνει την έκκριση αυτής της ορμόνης.

▪ Η Υπόφυση είναι ένας αδένας[14] που εκκρίνει τη στιμουλίνη για τη λειτουργία άλλων αδένων, τη μελανίνη για το χρώμα του δέρματος, την ορμόνη της ανάπτυξης του σώματος, την ορμόνη διέγερσης του θυρεοειδούς και των επινεφριδίων, την οκυτοκίνη για τη μυϊκή δραστηριότητα, την αντιδιουρητική για την αύξηση ή μείωση της αρτηριακής πίεσης, την προλακτίνη που ρυθμίζει τη διαμόρφωση των μαστών και του γάλακτος στις γυναίκες. Εκκρίνει, επίσης, τις ενδορφίνες που συμβάλλουν στην ομαλή λειτουργία του οργανισμού και στην καλή ψυχολογική μας κατάσταση, καθώς ενισχύουν το ανοσοποιητικό σύστημα σε καταστάσεις στρες, βοηθούν στην καλύτερη κυκλοφορία του αίματος, έχουν αντιγηραντική δράση και βελτιώνουν τη μνήμη.

▪ Ο Θυρεοειδής αδένας ρυθμίζει την παραγωγή και την αποθήκευση ενέργειας σε όλο το σώμα και λειτουργεί σαν θερμοστάτης για τα κύτταρα του οργανισμού. Παράγει βασικά δύο ορμόνες, τη θυροξίνη (Τ4) και την τριιωδοθυρονίνη (Τ3). Οι δύο αυτές ορμόνες ρυθμίζουν την ωρίμανση του σκελετού και του εγκεφάλου του εμβρύου, την αύξηση του βασικού μεταβολισμού, την αύξηση του ρυθμού και της συσταλτικότητας της καρδιάς, την αύξηση της κινητικότητας του εντέρου, την αύξηση του σακχάρου και την ελάττωση της χοληστερίνης του αίματος.

▪ Οι Παραθυρεοειδείς αδένες εκκρίνουν ορμόνη η οποία ελέγχει το ποσοστό του ασβεστίου στα οστά και τη χρήση του φωσφόρου από το κύτταρο. Η έλλειψή της προκαλεί δυσλειτουργία στο νευρικό και στο μυϊκό σύστημα.

▪ Ο Θύμος αδένας είναι ένα λεμφοεπιθηλιακό όργανο. Εντοπίζεται στο μεσοθωράκιο, πιο συγκεκριμένα στο οπίσθιο μεσοπνευμόνιο. Ανήκει στο λεμφικό σύστημα και αποτελεί πρωτογενές όργανο λεμφοποίησης. Παράγει τη θυμοσίνη, που συμβάλλει στον σχηματισμό αντισωμάτων.

▪ Τα Επινεφρίδια παράγουν την κορτιζόνη, την κορτικοστερόνη που διεγείρει τον σχηματισμό υδατανθράκων, την αλδοστερόνη που ρυθμίζει τη στάθμη των αλάτων, την αδρεναλίνη που προκαλεί άγχος, συναγερμό στον οργανισμό και τη νορεπινεφρίνη που προκαλεί τα αντίστροφα.

▪ Το Πάγκρεας παράγει την ινσουλίνη, που ρυθμίζει το σάκχαρο στο αίμα, και τη γλυκαγόνο.

▪ Οι Ωοθήκες παράγουν τις οιστρογενείς ορμόνες που διατηρούν τη νεότητα των γυναικών και την προγεστερόνη.

▪ Οι Όρχεις παράγουν την τεστοστερόνη και άλλα ανδρογόνα, η μεγάλη ποσότητα των οποίων αυξάνει την ερωτική δραστηριότητα του άνδρα.

▪ Τα ένζυμα είναι οι καταλύτες όλων των βιοχημικών διεργασιών του σώματος συμπεριλαμβανομένης της σύνθεσης, της αποσύνθεσης, της οξείδωσης, της μεταφοράς και του ισομερισμού των ουσιών. Τα ένζυμα αποσυνθέτουν και μεταφέρουν την τροφή, απομονώνουν τις άχρηστες ουσίες που συσσωρεύονται στο αίμα, αποσυνθέτουν του ιούς που προκαλούν φλεγμονές και κατεβάζουν τη χοληστερίνη στο αίμα για να διατηρήσουν την ισορροπία του pH[15]. Τα ένζυμα, όπως όλοι οι καταλύτες, αλλάζουν τον ρυθμό μιας χημικής αντίδρασης χωρίς να μεταβληθούν τα ίδια και είναι απαραίτητα για τον μεταβολισμό όλων των ζωντανών οργανισμών. Η προμήθεια των ενζύμων από εξωτερικές τροφές ενισχύει την καλή λειτουργία των οργάνων. Τα πρώτα συμπτώματα των χαμηλών ενζυμικών επίπεδων είναι κόπωση, απώλεια συγκέντρωσης, ευαισθησία σε λοιμώξεις, δερματικά προβλήματα, νωθρότητα και δυσλειτουργίες του πεπτικού συστήματος που καταλήγουν σε βλάβες των κυττάρων και των ιστών, οι οποίες οδηγούν αναπόφευκτα σε σοβαρές ασθένειες[16]. Τέλος, ας δούμε ενδεικτικά πόσο απλό και υλικό είναι κατά βάση το πολυσήμαντο και πολύτιμο φαινόμενο της ζωής με μια ακόμα προσέγγιση της σημασίας της λειτουργίας ενός ακόμα υποσυστήματος του οργανισμού.

▪ Πεπτικό σύστημα. Κάθε μικρή ή μεγάλη διαταραχή του πεπτικού συστήματος, δηλαδή, του στομαχιού και των εντέρων, που μετατρέπουν, χάρη στην πολύπλοκη συνεργασία αμέτρητων συστημάτων ενζύμων, οξέων, πεπτιδίων και φιλικών βακτηρίων, τις τροφές σε καύσιμα και θρεπτικά συστατικά για το σώμα, εμφανίζεται ως κάποια ασήμαντη ή σημαντική ασθένεια, η οποία οδηγεί στην ανατροπή της καλής κατάστασης, της υγείας, και όχι σπάνια στο θάνατο του οργανισμού. Στην πραγματικότητα, όλα τα είδη των σύγχρονων ασθενειών, για τις οποίες η ιατρική επιστήμη αναζητά μέσω της έρευνας πρακτικά χρήσιμες απαντήσεις, όπως η ομαλή σωματική ανάπτυξη και η πνευματική εξέλιξη, η γενική δυσλειτουργία του ανοσοποιητικού, ακόμα και οι συναισθηματικές ή ψυχικές διαταραχές όλων των ειδών, συνδέονται σε μικρότερο ή σε μεγαλύτερο βαθμό με διαταραχές του πεπτικού συστήματος. Συνηθέστερη αιτία της όποιας διαταραχής του πεπτικού συστήματος είναι, όπως είναι γνωστό, η έλλειψη επαρκούς και ποιοτικά κατάλληλης τροφής ή η κακή διατροφή που συνδέεται άμεσα με τις συνθήκες κάτω από τις οποίες ζει, δημιουργεί και εργάζεται το κάθε άτομο, πράγμα που παραπέμπει ευθέως στο εκάστοτε κυρίαρχο οικονομικό, κοινωνικό και πολιτικό σύστημα[17], δηλαδή, στον τρόπο παραγωγής και διανομής των αγαθών.

Οι επιστήμες διαπιστώνουν ότι δεν υπάρχει τίποτα στη νευροφυσιολογία που να μας υποχρεώνει να αντιδρούμε βίαια. Σε κανένα ανθρώπινο ον η βία δεν προσφέρει ασφάλεια, επειδή προκαλεί αντιβία και συνεπώς ανασφάλεια. Η επιθετικότητα, ο ατομισμός, ο πόλεμος δεν είναι εκδήλωση βιολογικών ή κληρονομικών παραγόντων, αλλά καταστάσεων που προκαλούνται από την οικονομικοκοινωνική ανισότητα που την επιβάλλουν οι θρησκείες και οι εξουσίες. Το πώς ενεργούμε, διαμορφώνεται από το πώς κοινωνικοποιηθήκαμε και, εκτός από σπάνιες παθολογικές περιπτώσεις, τα γονίδιά μας δεν δημιουργούν άτομα αναγκαστικά προδιατεθειμένα προς τη βία. Η προσπάθεια να αποδοθεί στην ‘ανθρώπινη φύση’, μέγεθος πια κατ’ εξοχήν κοινωνικό-πολιτισμικό, η αλητεία, η απληστία, ο ατομισμός, η ανταγωνιστικότητα, η βία, η εγκληματικότητα, η ανισότητα και ο πόλεμος δεν επιβεβαιώνεται από καμιά επιστήμη και αποσκοπεί στην απόκρυψη της αλήθειας ότι όλα αυτά πηγάζουν από τη βιαιότητα των θεσμών, των δομών και των λειτουργιών των εκμεταλλευτικών συστημάτων, με κυρίαρχη έκφρασή τους τον απάνθρωπο και καταστροφικό καπιταλιστικό τρόπο της άναρχης εμπορευματικής παραγωγής και της ακραίας ανισοκατανομής του κοινωνικού πλούτου.

Αυτές οι ελάχιστες πληροφορίες που πήραμε από την περιληπτική περιγραφή μερικών οργάνων και στοιχείων του ανθρώπινου οργανισμού που προηγήθηκε, πείθουν κάθε καλοπροαίρετο άνθρωπο για το γεγονός ότι δεν είμαστε ένα μεταφυσικό δημιούργημα, αλλά είμαστε υψηλά και πολυσύνθετα οργανωμένη ζωντανή ύλη και ενέργεια, που εξελίσσεται διαρκώς, ως άτομα στο μέτρο του μικρού, του βιολογικού μας κύκλου και ως είδος στο μέτρο του μεγάλου ιστορικού κύκλου. Είμαστε, δηλαδή, φυσικά, υλικά όντα που λειτουργούμε στη βάση φυσικών νόμων, αλλά και κοινωνικών συνθηκών ως άτομα με λογική, αυτογνωσία, συνείδηση και αξιοπρέπεια, που πέρα από τις υλικές τροφές χρειαζόμαστε αγάπη, αναγνώριση, ηρεμία, αίσθημα ασφάλειας και μόρφωση για ομαλή, δημιουργική και ευτυχισμένη ζωή. Ως είδος με τεράστια βιολογική κληρονομιά, βιωματική και ιστορική εμπειρία, αλλά και προοπτική χρειαζόμαστε αρμονική ανασύνδεση με τη βιόσφαιρα, στην οποία αποκλειστικά χρωστάμε την ύπαρξή μας, αποκατάσταση της ενότητας της κοινωνίας, πάνω στη βάση της κοινοκτημοσύνης, της αμεσοδημοκρατικής αυτοδιεύθυνσης, της αλληλεγγύης και της αμοιβαίας συνεργασίας σε τοπικό, περιφερειακό, εθνικό και οικουμενικό επίπεδο. Διαφορετικά, η ανθρωπότητα δεν θα καταφέρει ν’ απαλλαχθεί από τις σκοταδιστικές θρησκείες και τις εξουσιαστικές ιδεολογίες, με συνέπεια να ολισθαίνει συνεχώς όλο και βαθύτερα προς το ψέμα των εξουσιαστικών θρησκειών και τη βαρβαρότητα του θεού-κεφαλαίου με εργαλείο την ‘αθάνατη ψυχή’ ως φετίχ της ‘ιερής ατομικής ιδιοκτησίας’[18]. Είναι όμως γνωστό, όπως μας πληροφορούν η βιολογία και οι νευροεπιστήμες, ακόμα και η λεγόμενη ψυχολογία και ψυχανάλυση ότι αθάνατη ψυχή δεν υπάρχει παρά ως χρυσοφόρος μύθος και πως το συναισθηματικό και διανοητικό μας κέντρο, ο Νους μας, βρίσκεται στον Εγκέφαλό μας, στο Μυαλό μας, εκεί όπου συγκεντρώνονται και επεξεργάζονται όλες οι πληροφορίες που μεταφέρουν οι αισθήσεις μας και σε συνδυασμό με τη μόρφωση και τις εμπειρίες μας καταλήγουν σε Γνώση, Επίγνωση και Συνείδηση που διαμορφώνουν την συμπεριφορά μας ως άτομα, ως Εγώ, μέσα στο κοινωνικό μας περιβάλλον, μέσα στο Εμείς από το οποίο προερχόμαστε και χάρη σ’ αυτό υπάρχουμε και μπορούμε να συνεχίσουμε να υπάρχουμε.

Αυτές οι λίγες αναφορές στη διαδικασία σχηματισμού του σώματος, της ζωής και στη λειτουργία των οργάνων του ανθρώπινου οργανισμού, που ρυθμίζουν τη ζωτικότητα, τη σκέψη, τη διάθεση, τη συμπεριφορά και τους μηχανισμούς διαμόρφωσης της συνείδησης των ανθρώπων, είναι ενδεικτικές για την υλικότητα της ζωής, αλλά και για τη σοφία, με την έννοια της πολύπλοκης φυσικοχημικής γονιμότητας-δημιουργικότητας, της ασύνειδης, δηλαδή της χωρίς επίγνωση και σκοπιμότητα δρώσας Φύσης. Όπως το ίδιο ενδεικτικές είναι και για την επιμονή και την υπομονή της ζωής στον διαρκή και αέναο αγώνα της για την επιβίωση, την εξέλιξη και τη βελτίωση και δεν αφήνουν περιθώρια για μύθους και μεταφυσικές ψευδαισθήσεις περί ‘θεϊκής και αθάνατης ψυχής’ και περί ‘θεού δημιουργού της ζωής’[19]. Πολύ περισσότερο, δεν αφήνουν περιθώρια για εξουσιαστικές ιδεολογίες που στρέφονται ενάντια στην ίδια τη Φύση, στο συναρπαστικό φαινόμενο της ζωής, στην ανθρώπινη αξιοπρέπεια και στον αγώνα των δυνάμεων της Εργασίας, της Επιστήμης και του Πολιτισμού για έναν ακόμα καλύτερο κόσμο[20], για ένα λαμπρότερο μέλλον. Βέβαια, γι’ αυτό χρειάζεται η κατάλληλη παιδεία και γνώση[21] και αντίστοιχη συνείδηση, ικανή ν’ απελευθερώσει όλες τις επιστήμες από τα νύχια της εξουσίας[22] για να μπορέσουν να σταθούν αρωγοί της ζωής και της κοινωνίας, παράγοντας αγαθά για την προστασία της Φύσης, της υγείας και της ζωής και όχι μηχανισμούς και μέσα εξουσίας, όπλα θανάτου και καταστροφής, υπηρεσίες, ανοησίες και ουσίες αποβλάκωσης και υποταγής στις απάνθρωπες και καταστροφικές εξουσίες.

Η αντιπαράθεση του δικαιώματος της υποκειμενικής πίστης στο απροσδιόριστο, στο μεταφυσικό, στο ιδιοτελές και στο παράλογο απέναντι και ενάντια στην αντικειμενική πραγματικότητα, δεν αδικεί την πραγματικότητα, αλλά το υποκείμενο που κρύβεται πίσω από την ‘πίστη του’, η οποία ως δύναμη στασιμότητας και φυγής από την πραγματικότητα στέκεται εμπόδιο στην προσπάθεια της κοινωνίας, της ανθρωπότητας και της επιστήμης για την αξιοπρέπεια και τη ζωή όλων και ανεξάρτητα από την πίστη τους. Γιατί τελικά ο άνθρωπος δεν είναι μια αφηρημένη έννοια, ‘θεός’, ούτε θηρίο και συνεπώς δεν είναι μόνο ένα απλό σύνολο υλικών στοιχείων και χημικών συστημάτων, όπως είναι άλλες μορφές ζωής, αλλά για λόγους επιβίωσής του επέλεξε να είναι ένα έλλογο κοινωνικό ον[23], ιδιότητα που τον κατέστησε ικανό να αξιοποιεί τους υλικούς όρους της ύπαρξής του, για να δημιουργεί πνευματικούς πολιτισμούς που εξελίσσονται και συγκλίνουν στην προοπτική του βέλους του χρόνου, από το Εκεί και το Χθες στο Εδώ και στο Σήμερα και από το Εδώ και το Σήμερα στο Εκεί, στο Παντού και στο Αύριο, στο Μέλλον προς έναν Οικουμενικό Ουμανιστικό Πολιτισμό.

[1] Ο Επίκουρος (341-270 παλιάς χρονολόγησης.) ήταν Έλληνας φιλόσοφος, ιδρυτής της φιλοσοφίας της ανθρώπινης ευτυχίας.

[2] Ο Γιώργος Παξινός, είναι κορυφαίος Έλληνας νευροεπιστήμονας. Καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Σύδνεϋ της Αυστραλίας, που έγινε παγκόσμια γνωστός από το έργο του της χαρτογράφησης του ανθρώπινου εγκεφάλου.

[3] Ζαν-Πωλ Σαρτρ (1905-1980). Γάλλος φιλόσοφος, λογοτέχνης και κριτικός, γνωστότερος ως εκπρόσωπος της φιλοσοφίας του υπαρξισμού.

[4] Βλέπε Δαρβίνος Κάρολος, Η καταγωγή των ειδών, ΓΚΟΒΟΣΤΗΣ, Αθήνα 2006 και Δαρβίνος Κάρολος, Η καταγωγή του ανθρώπου, ΓΚΟΒΟΣΤΗΣ, Αθήνα 2006.

[5] Βλ. Watson James, Η διπλή έλικα, έκδοση της εφημερίδας Το Βήμα, Αθήνα 2010. Βλ. επίσης Αλαχιώτης Σταμάτης, Η έλικα που ορίζει τη ζωή μας, Το Βήμα, 16.04.2011.

[6]  «Οι μαχητικοί αθεϊστές της εποχής μας τείνουν να υιοθετούν έναν κοσμικό ανθρωπισμό και να τονίζουν την ανάγκη για τη διάδοση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε όλο τον κόσμο». Μουζέλης Νίκος, Νεωτερικότητα και θρησκευτικότητα, Αθήνα 2014, σ. 183.

[7] Αυτήν την υλιστική αντίληψη για την προέλευση της ζωής την συναντάμε πολλές φορές σε αρχαίους ελληνικούς μύθους και ευρήματα: «Είμαι παιδί της Γης και του γεμάτου με Αστέρια Ουρανού», αναγράφεται σε φύλλα χρυσού που βρέθηκαν στην αρχαία Ελεύθερνα της Κρήτης, η ίδρυση της οποίας χρονολογείται κατά την περίοδο μεταξύ 970-820 π. Χ. Βλ. Ελεύθερνα, Επιστημονική Επετηρίδα Πανεπιστημίου Κρήτης (επιμέλεια έκδοσης: Καθηγητής Γιώργος Ν. Γαλάνης), Ρέθυμνο 2004.

[8] Κουτούζης Βασίλης, Χημικές διεργασίες είναι η ζωή μας, στο: http://www.koutouzis.gr/

[9] Αναλυτικά για τη φυσιολογία του ανθρώπινου σώματος, βλ. Πλέσσας Σ.Τ., Φυσιολογία του Ανθρώπου, εκδ. Φάρμακον Τύπος, Αθήνα 2010, Χανιώτης Φ.Ι, και Χανιώτης Δ., Φυσιολογία του Ανθρώπου, Ιατρικές Εκδόσεις Λίτσας, Αθήνα 2009 και Χατζημηνάς Ι.Σ., Επίτομη Φυσιολογία, Επιστημονικές Εκδόσεις Γρηγόριος Κ. Παρρισιάνος, Αθήνα 1987.

[10] Παπαδοδημητράκη Μαρία, Οι ορμόνες που μας κυβερνούν, http://www.vita.gr/ygeia/article/20370/oi-ormones-poy-mas-kybernoyn/

[11] Κουτούζης Βασίλης, Χημικές διεργασίες είναι η ζωή μας, ό.π.

[12] Ράιχ Βίλχελμ, Η βιοπάθεια του καρκίνου, Άκμων, Αθήνα χ.χ., σ. 12.

[13] Λιαρόπουλος Κωνσταντίνος, Τα αδενώματα της υπόφυσης, Ελευθεροτυπία της 12.04.2014.

[14] Λιαρόπουλος Κωνσταντίνος, Τα αδενώματα της υπόφυσης, Ελευθεροτυπία της 12.04.2014.

[15] Το pH, συντομογραφία που προέρχεται από τα αρχικά των λέξεων Potential of Hydrogen, είναι ένας ‘αριθμός’ που μας δείχνει πόσο όξινο ή αλκαλικό είναι ένα διάλυμα.

[16] Ανώνυμου, Το ένζυμο της ζωής. Τα πρωτογενή ένζυμα, οι καταλύτες της ζωής, http://oikoiasis. blogspot.gr/2011/12/cni-life-enzyme.html

[17] Βλέπε σχετικά, Gottschall Elaine, Breaking the Vicious Cycle: Intestinal Health Through Diet, Kirkton Press, Ontario 1994 και Gottschall Elaine, Food and the Gut Reaction, Kirkton Press, Ontario 1987.

[18] Βλέπε, Λάμπος Κώστας, Η γέννηση και ο θάνατος της ατομικής ιδιοκτησίας. Η ατομική ιδιοκτησία  ωε μήτρα βίας, εξουσίας, ανισότητας, εγκληματικότητας, σκοταδισμού και ανηθικότητας, ΚΟΥΚΚΙΔΑ, Αθήνα 2017.

[19] Βλέπε, Λάμπος Κώστας, Θεός και Κεφάλαιο. Δοκίμιο για τη σχέση μεταξύ θρησκείας και εξουσίας, ΚΟΥΚΚΙΔΑ, Αθήνα 2015.

[20] Βλέπε σχετικά, Λάμπος Κώστας, Άμεση Δημοκρατία και Αταξική Κοινωνία. Η μεγάλη πορεία της ανθρωπότητας προς την κοινωνική ισότητα και τον ουμανισμό, ΝΗΣΙΔΕΣ, Θεσσαλονίκη 2012.

[21] Αλαχιώτης Ν. Σταμάτης και Καρατζιά-Σταυλιώτη Ελένη, Διαθεματική και βιοπαιδαγωγική θεώρηση της μάθησης και της αξιολόγησης, Λιβάνης, Αθήνα 2009.

[22] «Προορισμός της επιστήμης είναι η αποκάλυψη της αλήθειας και η χωρίς φόβο και πάθος μετάδοσή της στους ανθρώπους. Η επιστήμη μπορεί να συμμαχήσει με τον ‘διάβολο’ μόνο όταν τεθεί στην υπηρεσία της εξουσίας. Αντίθετα, η επιστήμη που αποκαλύπτει την εξουσία και τις μεθόδους της παραμένει ολοκληρωτικά ανθρωπιστική, μοναδική ελπίδα των απροστάτευτων ανθρώπων να απελευθερωθούν από τα χέρια των δυνατών. Και τότε ο επιστημονικός λόγος γίνεται λόγος πολιτικός», Μανωλεδάκης Ιωάννης, Πρόλογος στο: Γρίβας Κλεάνθης, Πλανητική κυριαρχία και ναρκωτικά. Τα ναρκωτικά ως εργαλείο της εσωτερικής και εξωτερικής αμερικανικής πολιτικής, Ιανός, Θεσσαλονίκη 2006, σ. 18.

[23] «Ο άνθρωπος επικοινωνεί με τη Φύση και τους ομοίους του με τη βοήθεια των αισθήσεων. Ένα ανθρώπινο ον, αποκομμένο ολοκληρωτικά από το κοινωνικό περιβάλλον, δεν θα αποκτούσε καμιά γνώση: οι νοητικές του δυνατότητες θα ατροφούσαν ολοκληρωτικά. Σήμερα έχουμε το δικαίωμα να απορρίψουμε, με βάση τη νευρολογία και τη γνωσιοθεωρία, την ύπαρξη έμφυτων ιδεών», Μπιτσάκης Ευτύχης, Τι είναι φιλοσοφία, Σύγχρονη Εποχή, Αθήνα 1986.

Κώστας Λάμπος
claslessdemocracy@gmail.com,