Για να ανοίξει ο δρόμος για την κοινωνική ισότητα είναι αναγκαία η πλήρης και ριζική αποκαπιταλιστικοποίηση του φαντασιακού μας, των θεσμών, των δομών και των λειτουργιών της οικονομίας και της κοινωνίας σε τοπικό, περιφερειακό, εθνικό και οικουμενικό επίπεδο
Ο μύθος
Σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία, ο ‘πατέρας θεών και ανθρώπων’ ο Δίας, νοητός ως το φετίχ, ως το αφηρημένο σύμβολο και προστάτης της πατριαρχικής εξουσίας, αποφάσισε να τιμωρήσει τους ανθρώπους, συμβολιζόμενους ως Προμηθέας, γιατί έκλεψαν από τους ‘θεούς’ τη φωτιά και απόκτησαν ζεστή Εστία που τους ένωσε, Φως και Φώτιση που τους απάλλασσε από το σκοταδισμό και τους άνοιγε τα μάτια για να πορεύονται αγωνιζόμενοι συλλογικά το δρόμο της κοινωνικής ισότητας και της αξιοπρέπειας. Η ‘θεϊκή’ τιμωρία στάλθηκε στους ανθρώπους με περιτύλιγμα την ζυμωμένη από τον Ήφαιστο με χώμα και νερό πανέμορφη Πανδώρα την οποία πρόσφεραν ως σύζυγο στον Προμηθέα δίνοντάς της για προίκα ένα εντυπωσιακό και μυστηριώδες κουτί που περιείχε τα δώρα όλων των ‘θεών’, αλλά με την εντολή να μην το ανοίξει ποτέ και κανένας. Όταν ο Προμηθέας αρνήθηκε την προσφορά των θεών, τότε ο Ερμής προξένεψε την Πανδώρα στον αδερφό του Προμηθέα, τον Επιμηθέα, ο οποίος και την νυμφεύτηκε παρά την προτροπή του Προμηθέα να μην εμπιστεύεται τους θεούς και την πανούργα εξουσία τους και να μην δέχεται από αυτούς δώρα. Στη συνέχεια ο μύθος θέλει τον ‘άμυαλο Επιμηθέα’ και την ‘επιπόλαιη Πανδώρα’ να ανοίγουν, παρά τη ‘θεϊκή εντολή’, το κουτί από το οποίο ξεχύθηκαν όλα τα δεινά που από τότε βασανίζουν την ανθρωπότητα, οδηγώντας την από το κακό στο χειρότερο μέχρι τη σημερινή καπιταλιστική βαρβαρότητα. Μέσα στο κουτί έμεινε μονάχα η Ελπίδα, ως το αναγκαίο αφιόνι για τους, εξαιτίας του μίσους των θεών, της θηριωδίας και της απληστίας των αφεντικών, πάσχοντες ανθρώπους. Η Ελπίδα, ως φρούδα παρηγοριά, που δεν είναι αθάνατη, αλλά ‘πεθαίνει τελευταία’, δηλαδή μετά από όσους ελπίζουν και παρ’ όλα αυτά πεθαίνουν ως υποτακτικοί και δούλοι των εξουσιαστικών ψευδαισθήσεων.
Υπάρχουν πολλές προσεγγίσεις αναφορικά με τους συμβολισμούς του μύθου και των εμπλεκόμενων προσώπων και πραγμάτων, όπως υπάρχουν και πάρα πολλές ομοιότητες αυτού του μύθου με τους μύθους άλλων σκοταδιστικών θρησκειών και εξουσιαστικών ιδεολογιών. Κατά τη δική μου ερμηνεία το ‘κουτί της Πανδώρας’ συμβολίζει την ατομική ιδιοκτησία η εμφάνιση της οποίας συμπίπτει με την εμφάνιση της πατριαρχικής εξουσίας, της οργανωμένης θρησκείας και του εξουσιαστικού-ταξικού κράτους. Κι αυτό γιατί δεν υπήρξε άλλη πηγή τόσων και τόσο ολέθριων δεινών για την ανθρωπότητα, δεινών που καταδίκασαν και συνεχίζουν να καταδικάζουν την ανθρωπότητα στην πολύμορφη και διαχρονική δουλεία, που καταστρέφουν την Φύση και εκτρέπουν τον ανθρώπινο πολιτισμό προς την καπιταλιστική βαρβαρότητα.
Η ιδεολογία
Όπως είναι γνωστό όλες οι εξουσίες αντλούν τη δύναμη τους από την ατομική ιδιοκτησία πάνω στα μέσα παραγωγής, η οποία, από την, για πρώτη φορά στην ανθρώπινη ιστορία, εμφάνισή της με τη νομοθεσία του Σόλωνα, (592-591 παλιάς χρονολόγησης), αλλάζει διαρκώς μορφές ως θεσμός-δικαίωμα και ως απάνθρωπη και καταστροφική εξουσία μέχρι να φτάσει στη σημερινή της μορφή, που περιθωριοποιεί το εξουσιαζόμενο 99% του πληθυσμού του πλανήτη και καταστρέφει ανεπανόρθωτα τη Βιόσφαιρα για να συσσωρεύει πλούτο και εξουσία το 1% των ανθρώπων. Η χυδαιότητα αυτής της απάνθρωπης πραγματικότητας βρίσκεται στο γεγονός ότι βρέθηκαν και βρίσκονται συνεχώς ‘άνθρωποι σοφοί’ και σπουδαγμένοι που αγιοποιούν την ατομική ιδιοκτησία και την εμφανίζουν ως πηγή του γενικού καλού και ως συνθήκη ικανή για την ατομική ασφάλεια, ευδαιμονία και ελευθερία. Η χυδαιότητα βέβαια βρίσκεται στο γεγονός ότι αποκρύπτουν συνειδητά την πραγματικότητα των κραυγαλέων ανισοτήτων, της εκτεταμένης ανεργίας και πείνας, των αντικοινωνικών ανταγωνισμών και των καταστροφικών πολέμων που διαμορφώνει η ατομική ιδιοκτησία στην προσπάθειά της να καταβροχθίσει κανιβαλίζοντας τις ανταγωνίστριες μικρές, μεσαίες και μεγάλες ατομικές ιδιοκτησίες.
Πραγματικότητα που συσκοτίζεται από λαθρόβιους και λάθρα πλουτίζοντες λογής-λογής πνευματικούς αγύρτες που εμπορεύονται σκοταδιστικούς μύθους, ‘θεούς’ και θρησκείες[1], κολάσεις και παραδείσους και από τους καλοπληρωμένους κοσμικούς ντελάληδες θεωρητικούς της λεγόμενης ‘οικονομίας της αγοράς’ και της πολιτικής της έκφρασης, του νεοφιλελευθερισμού και της λεγόμενης αστικής κοινοβουλευτικής δημοκρατίας που λειτουργούν ως προπετάσματα καπνού και αποσκοπούν στην κάλυψη της δικτατορίας του κεφαλαίου πάνω στην κοινωνία και συνολικά πάνω στην ανθρωπότητα.
Αυτή η χυδαιότητα γίνεται μάλιστα αποδοτικότερη και πιο επικίνδυνη όταν μπολιασμένοι οικονομέτρες και οικονομοτέχνες, φαρμακοτρίφτες και θεραπευτές του καπιταλισμού με χαρβαρντιανή ή οξφορδιανή νεοκλασική οικονομική θεωρία, αποδίδουν τον κανιβαλισμό και την καταστροφικότητα του κεφαλαίου στους υπηρέτες του και όχι στην φύση του, με σκοπό την εξαπάτηση των δυνάμεων της Εργασίας, της Επιστήμης και του Πολιτισμού και αποτέλεσμα την μετατροπή τους σε ποίμνια και σε οπαδούς μεσσιών και εξουσιαστικών κομμάτων με ημερομηνία λήξης.
Το άκρον άωτον αυτής της χυδαιότητας το ζούμε όταν πράσινες, κόκκινες και ροζ ‘αριστερές’, σοσιαλδημοκρατικές ή ακόμα και τριτοτεταρτοδιεθνιστικές δογματικές ή αναθεωρητικές ‘πρωτοπορίες’, (στην ουσία όμως πρόκειται για χαρμανιασμένες για δοτή εξουσία παρέες μεγαλοαστόπαιδων) που διαγκωνίζονται στα μαρμαρένια αλώνια της πολιτικής αλχημείας[2] και της δοτής εξουσίας, με τα γαλάζια και τα μαύρα φασιστότσουρμα και ξεδιάντροπα προπαγανδίζουν λαϊκίζοντας την ψευδή υπόσχεση ότι αυτοί, ως ‘αριστερή κυβέρνηση’ θα διαχειριστούν ηθικότερα τον καπιταλισμό.
Ο καπιταλισμός όμως είναι συνώνυμο της ανηθικότητας, του εγκλήματος και της καταστροφής και γι αυτό υποσχέσεις όπως ‘θα σκίσουμε τα μνημόνια’, λες και υπάρχει καπιταλισμός χωρίς μνημόνια λιτότητας και ‘θα κάνουμε τις αγορές να χορεύουν πεντοζάλη’ αποτελούν συνειδητή εξαπάτηση της κοινωνίας, για να καταλήξουν τελικά οι ίδιοι, απενοχοποιώντας το κεφαλαιοκρατικό σύστημα, στα ‘παιδιά με τα μαύρα’ που θα κάνουν την βρώμικη δουλειά για το κεφάλαιο και σε βάρος της εργαζόμενης κοινωνίας προσφέροντας μια ακόμα απογοήτευση σ’ όσους τους πίστεψαν και συμβάλλοντας σε μια ακόμα στρατηγική ήττα των προταγμάτων της αριστεράς της αταξικής κοινωνίας, από το κεφάλαιο.
Όσοι κάνουν ότι ξεχνούν πως το ζητούμενο δεν ήταν ποτέ μια ‘αριστερή διαχείριση’ του καπιταλισμού και πολύ περισσότερο δεν θα μπορούσε να είναι σε συνθήκες νεοφιλελεύθερης καπιταλιστικής παγκοσμιοποίησης, αποσιωπούν σκόπιμα ότι ο διαχρονικός αγώνας των κοινωνιών και της εργαζόμενης ανθρωπότητας για την κοινωνική ισότητα, (και όχι για έναν χιμαιρικό ‘ηθικό καπιταλισμό’), αποτελούσε πάντα και συνεχίζει να αποτελεί την μόνη και μοναδική αριστερή πρόταση της ίδιας της κοινωνίας, την οποία όλοι οι επίδοξοι επιβήτορές της την αντιμετωπίζουν πότε ως ‘όχλο’ και πότε ως ‘μάζες’ που δεν μπορούν να αυτοκυβερνηθούν.
Κι αν υποθέσουμε ότι κάποια ‘αριστερά’ έχει κάποιο ρόλο να διαδραματίσει στο κοινωνικό γίγνεσθαι, τότε αυτός θα μπορούσε να είναι η ενίσχυση των διαδικασιών μετεξέλιξης των κοινωνιών αναφοράς τους από συστημικά και βίαια αλλοτριωμένο και συνεπώς παθητικό αντικείμενο του κεφαλαίου σε αυτενεργό υποκείμενο της ιστορίας τους, πράγμα που θα τις καθιστούσε ικανές να απελευθερώσουν οι ίδιες τον εαυτό τους από το κεφάλαιο. Όλα τα άλλα είναι εκ του πονηρού για τη διαιώνιση του καπιταλισμού.
Η κάθαρση
Σήμερα, στον 21ο αιώνα, η ανθρωπότητα, οι δυνάμεις της Εργασίας, της Επιστήμης και του Πολιτισμού βρίσκονται στο πιο κρίσιμο σταυροδρόμι της ιστορίας τους. Η επιλογή που τους προσφέρει το κεφάλαιο είναι να συνεχίσουν, ως άνεργοι, ή ως επισφαλείς, ‘ευέλικτοι’ και ανασφάλιστοι εργαζόμενοι για ένα κομμάτι ψωμί και χωρίς ελευθερίες δούλοι ‘θεών’ και αφεντάδων, τον δρόμο προς την καπιταλιστική βαρβαρότητα. Αυτή τη λύση κι αυτό το μέλλον μας προσφέρουν όλοι όσοι εμφανίζονται ως ‘ηγέτες και σωτήρες’ μας, κάποιοι από τους οποίους ταΐζουν με τις σάρκες μας τα κανόνια του διαρκούς καταστροφικού πολέμου και μετατρέπουν τις πόλεις μας σε χωματερές εξαθλιωμένων ανθρώπων για να μεγαλώσουν τη σφαίρα της επιρροής και τον πλούτο τους.
Η άλλη επιλογή είναι να επεξεργαστούμε ως άτομα και ως μικρές και μεγάλες συλλογικότητες το δικό μας σχέδιο για την έξοδο από τον παρακμασμένο και καταστροφικό καπιταλισμό με στρατηγικό στόχο την ανασυγκρότηση των τοπικών και εθνικών κοινωνιών μας και της ανθρωπότητας συνολικά στη βάση της κοινοκτημοσύνης, της κοινωνικής αυτοδιαχείρισης, της αλληλέγγυας συνεργασίας και της αναλογικής ισοκατανομής των αγαθών και των υπηρεσιών, στη βάση των ίσων ευκαιριών, της ίσης προσφοράς για ίσες δυνατότητες και της ίσης απολαβής για ίσες ανάγκες.
Σίγουρα αυτή η επιλογή δεν είναι εύκολη για κοινωνικά και πολιτικά αναλφάβητους, για βολεμένους και για φανατικά ενταγμένους σε σκοταδιστικά ποίμνια, σε εξουσιαστικά κόμματα και σε χουλιγκανικές παράγκες. Δεν είναι εύκολη ούτε και για παραιτημένους απολίτικους αγνωστικιστές που με τον υποβόσκοντα μισανθρωπισμό τους γίνονται κήρυκες απαισιοδοξίας και υποταγής στο ‘πεπρωμένο’ και στην τάχα ‘αγία ιδιοκτησία’ και στην από αυτήν απορρέουσα τάχα αιώνια εξουσία’.
Όμως η αλήθεια των αιώνων, των Λαών και των αγώνων καταδείχνει ότι καμιά εξουσιαστική αυτοκρατορία δεν κατάφερε να επικρατήσει οριστικά και να ματαιώσει την πορεία των δυνάμεων της Εργασίας, της Επιστήμης και του Πολιτισμού προς την κοινωνική ισότητα. Και συνεπώς ούτε ο καπιταλισμός μπορεί να γίνει μοίρα της ανθρωπότητας με το φρικτό προσωπείο του αμερικανισμού[3], του νεογερμανισμού[4], του κινεζισμού[5], του νεοτσαρισμού, του χριστιανοφασισμού ή του φονατμενταλιστικού πανισλαμισού, από τη στιγμή που αντικειμενικά και από την ιδιοσυστασία του αδυνατεί να δώσει λύσεις στα προβλήματα της κοινωνίας και να οδηγήσει την ανθρωπότητα στο επόμενο βήμα της εξέλιξης προς έναν καλύτερο κόσμο, στον κόσμο της κοινωνικής ισότητας, της αταξικής δημοκρατίας[6] και του θετικού Ουμανισμού[7]. Γίνεται φανερό πως για να ανοίξει ο δρόμος για την κοινωνική ισότητα είναι αναγκαία η πλήρης και ριζική αποκαπιταλιστικοποίηση του φαντασιακού μας, των θεσμών, των δομών και των λειτουργιών της οικονομίας και της κοινωνίας σε τοπικό, περιφερειακό, εθνικό και οικουμενικό επίπεδο, πράγμα που μπορεί να συμβεί με την αποκατάσταση του δημόσιου χώρου, του δημόσιου διαλόγου που θα μας οδηγήσει από το ανασφαλές αρρωστημένο και εγωιστικό Εγώ στο ασφαλές, γόνιμο και συλλογικό Εμείς.
Στο βαθμό που ο καθένας μας συνειδητοποιεί το δικό του ατομικό, συλλογικό και οικουμενικό χρέος γι αυτή την εξέλιξη στον ίδιο βαθμό η ροή της κοινωνικής δυναμικής του 99% της ανθρωπότητας γίνεται ρυάκια, ρέματα, παραπόταμοι και τελικά ορμητικοί ποταμοί που στο πέρασμά τους ανατρέπουν όλα τα εμπόδια του κεφαλαίου με τα οποία προσπαθεί να ματαιώσει τους νόμους κίνησης της Φύσης, των επιμέρους κοινωνιών και της ανθρωπότητας. Αυτή η κοσμογονία συντελείται ήδη, μόνο που δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι συντελείται στα πλαίσια και με ρυθμούς του ιστορικού κύκλου και όχι του δικού μας βιολογικού κύκλου, γεγονός που καταγράφεται ως Μεγάλη Πορεία της ανθρωπότητας[8], ως αέναη σκυταλοδρομία των γενεών προς την κοινωνική ισότητα και την πραγματική ελευθερία που θα βάλει τέλος στον μύθο των θεών, στη δράση των εξουσιών και των όσων συμβολίζει το ‘Κουτί της Πανδώρας’.
[1] Βλέπε, Λάμπος Κώστας, Θεός και Κεφάλαιο. Δοκίμιο για τη σχέση μεταξύ θρησκείας και εξουσίας, ΚΟΥΚΚΙΔΑ, Αθήνα 2015 και 2016
[2] Λάμπος Κώστας, ‚Αριστερές‚ Αλχημείες και Άμεση Δημοκρατία. (στο Διαδίκτυο)
[3] Βλέπε, Λάμπος Κώστας, Αμερικανισμός και παγκοσμιοποίηση. Οικονομία του Φόβου και της Παρακμής. ΠΑΠΑΖΗΣΗΣ, Αθήνα 2009.
[4] Λάμπος Κώστας, Νεογερμανισμός. Ο νέος Εφιάλτης της Ευρώπης; (στο διαδίκτυο).
[5] Λάμπος Κώστας, Κιναζισμός. Το ανώτατο στάδιο του πλιάτσικο–καπιταλισμού ή το πισωγύρισμα στο κατώτατο στάδιο του πολιτισμού; Πολίτες, τεύχος 21/Δεκέμβρης 2010.
[6] Λάμπος Κώστας, Αταξική Δημοκρατία και Ουμανισμός στον 21ο αιώνα, στο συλλογικό τόμο: Η Άμεση Δημοκρατία στον 21ο αιώνα, Νησίδες, Θεσσαλονίκη 2013.
[7] Λάμπος Κώστας, Από τον ευρωπαϊκό Ουμανισμό, στην καπιταλιστική βαρβαρότητα ή στον Οικουμενικό Ουμανισμό; MONTHLY REVIEW, τεύχος Ιούνη 2009.
[8] Βλέπε σχετικά, Λάμπος Κώστας, Άμεση Δημοκρατία και Αταξική Κοινωνία. Η Μεγάλη Πορεία της ανθρωπότητας προς την κοινωνική ισότητα και τον Ουμανισμό, ΝΗΣΙΔΕΣ, Θεσσαλονίκη 2012.
Κώστας Λάμπος
claslesdemocracy@gmail.com
