Ο σημερινός Στρατός της Ελλάδας

Οι καθημερινές ασχολίες του σημερινού στρατιώτη στην Ελλάδα δεν έχουν να κάνουν με την πραγματική αποστολή του. Πολλά από τα υλικά που του διατίθενται είναι ακατάλληλα προς χρήση, ενώ η υποστήριξη δεν είναι η αναμενόμενη κι αμφισβητείται έντονα, ακόμα κι από τα ίδια τα στελέχη των Ενόπλων Δυνάμεων.

Ο σημερινός Στρατός είναι υδροκέφαλος, δυσκίνητος, με ελλιπή εξοπλισμό, ανεκπαίδευτος και πολυέξοδος. Παραμένει απλωμένος σε πολλές Μονάδες σε όλη τη χώρα, οι οποίες συγκροτήθηκαν με εμφυλιοπολεμικά κριτήρια, για να αντιμετωπίσουν τον «κομμουνιστικό κίνδυνο» και λειτουργούν από την εποχή του Εμφύλιου και του Ψυχρού Πολέμου. Ο Στρατός της Ελλάδας σήμερα, διαθέτει Μονάδες, Στρατόπεδα κι ανώτατους αξιωματικούς όσους περίπου κι ο αμερικάνικος.

Τις τελευταίες δεκαετίες ακούγεται πολύ η λέξη «αναδιοργάνωση», που έχει σκοπό να περιγράψει την προσπάθεια να καταστεί ο Στρατός πιο μικρός, περισσότερο ευέλικτος, με μεγαλύτερη ισχύ πυρός και αποτελεσματικότητα. Το πολιτικο/στρατιωτικό κατεστημένο όμως, αλλά κι οι ίδιοι οι κοινωνικοί φορείς, για τους δικούς του λόγους ο καθένας, επιμένουν στη διατήρηση του παρωχημένου status των Σχηματισμών, ακόμα και σε περιοχές όπου δεν υπάρχει καμία απειλή, όπως π.χ. στην Πελοπόννησο.

Επιμένουν επίσης στη διατήρηση του αναχρονιστικού θεσμού της θητείας, που δεν επιτελεί κανένα ουσιαστικό σκοπό, ειδικά με τη σημερινή της μορφή. Η θητεία δεν έχει μόνο καταργηθεί από την πλειοψηφία των ανεπτυγμένων ευρωπαϊκών χωρών, αλλά κι από όμορες χώρες, όπως η Αλβανία, η ΠΓΔΜ κι η Βουλγαρία.

Πώς χρησιμοποιεί λοιπόν, η Πολιτεία το στρατιώτη τα τελευταία εβδομήντα τουλάχιστον χρόνια; Ποια η υποστήριξη που του παρέχει; Θέτοντας όλα αυτά τα ερωτήματα, οι απαντήσεις μάς αφήνουν άναυδους. Ο Στρατός χρησιμοποιείται αναλόγως των κοινωνικών αναγκών ως Πυροσβεστική, ως Συνοριοφυλακή, ως Αστυνομία, ως ΕΥΠ, ως Μέσο Μαζικής Μεταφοράς, αποκομιδής απορριμάτων κ.ά..

Η βασική, αποκλειστική καθημερινή ασχολία του σημερινού στρατιώτη είναι να σκουπίζει, να καθαρίζει και να φυλάει σκοπιές σε εκατοντάδες παλιά και άχρηστα στρατόπεδα με απαρχαιωμένες εγκαταστάσεις κι εξοπλισμό σε πόλεις και χωριά ολόκληρης της επικράτειας.

Ο Στρατός μαζί με τη Δικαιοσύνη αποτελούν ό,τι πιο αρτηριοσκληρωτικό και αντιδραστικό διαθέτει σήμερα η Ρωμιοσύνη μέσα στο γενικό χάλι της κρατικής μηχανής και της κοινωνίας.

Η έμψυχη συγκρότηση του Στρατού

Από το 1828 και μετά, ο Στρατός πέρασε διάφορες φάσεις, κατά τη διάρκεια των οποίων υπήρξαν καλές, αλλά και κακές έως κάκιστες περίοδοι. Μετά το Κίνημα στο Γουδή, ο Στρατός οργανώθηκε από γαλλική αποστολή. Κάλεσε πολλές ηλικίες εφέδρων αλληλοδιαδόχως για εκγύμναση κι έκανε σημαντικές παραγγελίες πολεμικού υλικού. Μέσα σε δύο χρόνια διατέθηκαν σχεδόν πενταπλάσια χρήματα για τον ανεφοδιασμό του απ’ όσα είχαν διατεθεί ολόκληρη την προηγούμενη δεκαετία. Έτσι, εκείνος ο Στρατός κατόρθωσε τις επιτυχίες των Βαλκανικών Πολέμων, του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου και της Μικρασιατικής Εκστρατείας.

Όταν ο Ελ. Βενιζέλος ανέλαβε την εξουσία, οργάνωσε το Στρατό, ο οποίος απέκτησε κάποιες δομές, που μπορεί να μην ήταν δομές ευρωπαϊκού Στρατού, αλλά ήταν δομές τουλάχιστον ενός Στρατού, ο οποίος θα μπορούσε να μεταλλαχθεί σε ευρωπαϊκό με τα δεδομένα της εποχής.

Οι αξιωματικοί μέχρι τότε προέρχονταν κατά βάση από τη μεσαία τάξη, ενώ πολλοί από αυτούς ήταν κι από τα ανώτερα στρώματα της κοινωνίας. Αυτό, μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο άλλαξε. Ο σχεδιασμός των αμερικάνων ήταν διαφορετικός ─αντικομμουνιστικός κατά βάση─ οπότε τα στελέχη έπρεπε να έχουν συγκεκριμένα χαρακτηριστικά. Έτσι, άρχισαν να γίνονται αξιωματικοί (με προεξάρχοντα το Στρατό Ξηράς) άνθρωποι που προέρχονταν από χαμηλά κοινωνικο-οικονομικά στρώματα ─ αγρότες, εργάτες, κτηνοτρόφοι και άνθρωποι που, σε γενικές γραμμές, δεν είχαν στον ήλιο μοίρα. Αυτό, οδήγησε σε συγκεκριμένη δομή και οργάνωση του Στρατού. Από τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και μετά, μιλάμε για ένα διαφορετικό, σε μεγάλη κλίμακα, στρατό. Την ίδια τακτική έχουν εφαρμόσει οι αμερικάνοι σε χώρες με παρόμοια χαρακτηριστικά με τη δική μας (π.χ. Αργεντινή, Χιλή).

Ο μετεμφυλιακός Στρατός

Ο μεγαλύτερος όγκος των στελεχών του Στρατού μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο λοιπόν, ήταν γόνοι αγροτών, κτηνοτρόφων, εργατών και μικροαστών. Η επάνδρωση βασίστηκε επίσης και στους γόνους/επίγονους υπαξιωματικών, οι οποίοι είχαν ενταχθεί στο Στρατό με διάφορους τρόπους κατά την ιδιόμορφη/προβληματική δεκαετία 1940-49. Πολλοί από αυτούς προέρχονταν από τα ένοπλα τμήματα της Κατοχής, εντάχθηκαν στον Εθνικό Στρατό κατά τη διάρκεια του Εμφυλίου ως έφεδροι και πολλοί παρέμειναν στο Στράτευμα και μετά το τέλος του πολέμου. Αργότερα, εξελίχθηκαν (με τα γνωστά κριτήρια) σε μόνιμους υπαξιωματικούς κι αξιωματικούς. Αυτοί, που δεν είχαν περάσει από καμία εκπαίδευση σε Στρατιωτική Σχολή, τη δεκαετία του ‘70 είχαν ήδη φθάσει σε ανώτατες θέσεις κι οι περισσότεροι έστειλαν και τα παιδιά τους στη Σχολή Ευελπίδων. Εκτός από αυτούς, ένα μικρό μέρος των εισερχόμενων στις παραγωγικές σχολές ήταν γόνοι αξιωματικών, επίσης απόφοιτων παραγωγικών σχολών αξιωματικών. Αποτέλεσμα των παραπάνω επιλογών ήταν τα στελέχη του Στρατού μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του ’80 να προέρχονται από ένα μικρό μόνο κομμάτι του πληθυσμού της χώρας.

Τα παιδιά αυτά, από πριν, αλλά κυρίως όταν αποφοιτούσαν από τις Στρατιωτικές Σχολές είχαν ήδη διαμορφώσει μία συγκεκριμένη πολιτική τοποθέτηση, με ιδιοκτησιακή αντίληψη για το Στράτευμα. Στη συντριπτική τους πλειοψηφία ήταν δεξιοί και ακροδεξιοί.

Ακόμα και η γυναίκα που επέλεγε ο στρατιωτικός για σύζυγό του έπρεπε να εγκριθεί από την Υπηρεσία. Πριν από το γάμο υπέβαλλε αναφορά στη Μονάδα του με πλήρη στοιχεία της υποψήφιας, για την οποία ζητούσε να του δοθεί άδεια να νυμφευθεί. Η αναφορά
προωθούνταν ιεραρχικά και στη συνέχεια διαβιβαζόταν αρμοδίως στο Αστυνομικό Τμήμα του τόπου καταγωγής / διαμονής της γυναίκας, όπου ελέγχονταν διάφορα πράγματα, όπως: Αν ήταν «καλής οικογενείας», αν ήταν «αυστηρών ηθικών αρχών», αν είχε προίκα,
κυρίως όμως αν προερχόταν από οικογένεια «εθνικοφρόνων». Αν δεν συνέτρεχαν όλοι αυτοί οι λόγοι, δεν δινόταν η άδεια. Στη σπάνια περίπτωση που ο στρατιωτικός παντρευόταν χωρίς έγκριση της Υπηρεσίας υπήρχαν βαριές ποινές και σοβαρότατες συνέπειες για την καριέρα του.

Η προέλευση των στελεχών, το μορφωτικό επίπεδο και το status τους άλλαξε μετά τα μέσα της δεκαετίας του ’80. Μέχρι τότε, οι εξετάσεις για τις Στρατιωτικές Σχολές γίνονταν ξεχωριστά από τις άλλες Σχολές (Νομική, Πολυτεχνείο κ.λπ.). Αφού υπέβαλλαν οι υποψήφιοι τα χαρτιά τους και πριν ακόμα προλάβουν να φθάσουν στη διαδικασία των εξετάσεων, είχε ήδη κινητοποιηθεί ο κρατικός μηχανισμός κι είχαν ξεψαχνισθεί τα πολιτικά φρονήματα των οικογενειών τους. Μόνο παιδιά από εθνικόφρονες οικογένειες έφταναν στις εξετάσεις. Οι υπόλοιποι κόβονταν από ορισμένα τεστ που έδιναν νωρίτερα (ψυχολογικά κ.λπ.), τα οποία χρησίμευαν κυρίως ως πρόσχημα για την απόρριψη των «κομμουνιστών». Σημειώνεται, ότι «κομμουνιστές» δεν θεωρούνταν μόνο οι Αριστεροί, αλλά σωρηδόν όλοι όσοι δεν ανήκαν στη Δεξιά, όπως π.χ. οι της Ένωσης Κέντρου κ.ά.. Όλοι αυτοί «κομμουνιστές» ήταν. Ακόμα και τα πρώτα χρόνια της Μεταπολίτευσης, ο Κων. Καραμανλής για το στρατιωτικό κατεστημένο θεωρείτο κομμουνιστής, επειδή είχε νομιμοποιήσει το ΚΚΕ.

Η μόνη περίπτωση να μπορούσε ένας νέος να εισέλθει σε παραγωγική σχολή χωρίς η οικογένειά του να έχει δεξιά φρονήματα ήταν να εγγυηθεί προσωπικά κάποιος παράγοντας του Συστήματος για το συγκεκριμένο υποψήφιο. Άλλη περίπτωση δεν υπήρχε.

Στα μέσα της δεκαετίας του ’80 όμως, άλλαξε ο τρόπος εισαγωγής στις Στρατιωτικές Σχολές. Άρχισε να γίνεται μέσω των πανελλαδικών κι όχι με ιδιαίτερες-χωριστές εξετάσεις, όπως γινόταν μέχρι τότε. Παράλληλα, καταργήθηκε με νόμο η διάκριση των πολιτών βάσει των πολιτικών τους φρονημάτων. Έτσι, εισήλθαν στο Στρατό αξιόλογοι νέοι, οι οποίοι εξ αιτίας των εμφυλιοπολεμικών αγκυλώσεων ούτε που θα διανοούνταν να σκεφτούν κάτι τέτοιο παλιότερα. Από τότε, το επίπεδο των σπουδαστών βελτιώθηκε σε όλους τους τομείς.

Όπου υπάρχουν Μονάδες υπάρχουν και οι αντίστοιχες Στρατιωτικές Λέσχες. Τα στελέχη συμμετέχουν τακτικά σε εκδηλώσεις που οργανώνονται εκεί. Παλιότερα, ειδικά στις μικρότερες πόλεις, τα στελέχη ήταν υποχρεωμένα να πηγαίνουν στις Λέσχες έστω και για τον καφέ ή το ποτό τους ακόμα και κατά τη βραδινή
τους βόλτα, ώστε να μην συγχρωτίζονται με τους ντόπιους. Έπρεπε να τους διαφυλάξουν τα μυαλά από κομμουνιστικές ιδέες, που μπορεί να άκουγαν σε κάποιο τοπικό καφενείο.

Κολαούζοι του Συστήματος

Οι παραπάνω περιγραφόμενες νοοτροπίες και πρακτικές είχαν οδηγήσει σε ένα Στρατό αυταρχικό. Φτάσαμε κάποια στιγμή να λέμε ότι στο Στρατό της χώρας μας οι στρατηγοί σκέφτονται σαν τους λοχίες και οι λοχίες σαν τους στρατηγούς, γιατί προκειμένου να μπορέσουν να έχουν τα στελέχη εξέλιξη, έπρεπε να γίνουν κολαούζοι του Συστήματος και να λειτουργούν βάση κανόνων που το ίδιο το Σύστημα έθετε.

Έπρεπε να δεθούν σε κάποιο άρμα. Είτε σε κάποιο εθνικόφρον κατά βάση πολιτικό κόμμα, είτε στις οργανώσεις των απόστρατων, οι οποίες είχαν μεγάλη δύναμη να προωθούν καταστάσεις, είτε σε άλλους δίαυλους που είχαν σχέση με την Εκκλησία, με παραθρησκευτικές οργανώσεις, με τη Μασονία κι ο,τιδήποτε πικραμένο έχει αυτός ο τόπος.

Μεγάλο παράπτωμα στις Στρατιωτικές Σχολές θεωρείτο η ακρόαση ραδιοφώνου, η ανάγνωση εφημερίδων και αλλότριων αναγνωσμάτων και βιβλίων. Οι μαθητές δεν έπρεπε να ακούνε και να διαβάζουν διαφορετικά πράγματα από αυτά που διδάσκονταν μέσα.

Η ανάγνωση εφημερίδων μέχρι το τέλος της δεκαετίας του ’80 απαγορευόταν ακόμα και στις Μονάδες.
Κι εκτός στρατοπέδου όμως, τα στελέχη έπρεπε να κρύβουν την εφημερίδα που διάβαζαν, αν δεν ήταν πατριωτικής / δεξιάς ιδεολογίας (η «Απογευματινή» για παράδειγμα ήταν καλή, όχι όμως «Τα Νέα»), αλλιώς έπεφταν σε δυσμένεια με σοβαρές αρνητικές επιπτώσεις στην καριέρα τους.

Τα πράγματα άλλαξαν αφ’ ότου σταθεροποιήθηκε αργότερα το ΠΑΣΟΚ στη εξουσία, οπότε φτάσαμε στη σχιζοφρενή κατάσταση κάποιοι να επιδεικνύουν την ανάγνωση εφημερίδων προσκείμενων στο κυβερνόν κόμμα, ώστε να καταγραφούν στη συλλογική συνείδηση ως φίλα προσκείμενοι στην τότε κυβέρνηση.

Διασπορά Μονάδων εξαιτίας του «κομμουνιστικού κινδύνου»

Ο Στρατός λοιπόν, έχοντας οργανωθεί μετά τον Εμφύλιο με αυτές τις δομές και με την αρχή ότι στήθηκε για λόγους εσωτερικής ασφαλείας, ακολούθησε μία αρχή. Όπως λέγανε την εποχή της Χούντας, κάθε πόλη και στάδιο, κάθε χωριό και γυμναστήριο, φτάσαμε στο σημείο να έχουμε σε κάθε κωμόπολη κάποια μικρή στρατιωτική μονάδα και σε κάθε πόλη μεγαλύτερες μονάδες. Έτσι, ο Στρατός διασπάρθηκε σε όλη την επικράτεια. Από την Καλαμάτα στον Έβρο μέχρι και το Καστελλόριζο. Για λόγους που είχαν σχέση με έναν αδιόρατο κομμουνιστικό φόβο έπρεπε να ελέγχονται τα αστικά κέντρα και όχι μόνο, αλλά και να τονώνεται παράλληλα ─με την παρουσία του Στρατού σε παρελάσεις κ.λπ.─ το εθνικο/πατριωτικό συναίσθημα.

Όλα αυτά είχαν ένα αλληλοδέσιμο. Δεν είναι τυχαίο, που μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του ’80, στις μεγάλες Μονάδες οποιουδήποτε μέρους της χώρας υπήρχαν πληροφοριοδότες πολίτες. Ταξιτζήδες, εφημεριδοπώλες, λαχειοπώλες, άνθρωποι της πιάτσας, από τους οποίους περνούσε πολύς κόσμος κι είχαν τα στοιχεία αναφορικά με το ρόλο που έπαιζε ο καθένας. Στις Μονάδες επιπέδου Συντάγματος υπήρχε το περιβόητο βιβλίο ΕΞΔΑΣ (Εξωτερικό Δίκτυο Ασφαλείας Στρατοπέδου) και ΕΣΔΑΣ (Εσωτερικό), που εκτός από τους πολίτες περιείχε και τους εσωτερικούς πληροφοριοδότες του Στρατού. Επρόκειτο για στρατιώτες, που έδιναν εντός του στρατεύματος πληροφορίες για τους συναδέλφους τους. Παρόμοιο δίκτυο είχε στηθεί κι εκτός Στρατού από την Αστυνομία. Οι  στρατιώτες διακρίνονταν σε εθνικόφρονες, κομμουνιστές ή άγνωστης ιδεολογίας. Αυτή η διάκριση έπαιζε σημαντικό ρόλο στην ειδικότητα που θα έπαιρναν, στις Μονάδες που θα τοποθετούνταν και στη συμπεριφορά των ανωτέρων απέναντί τους (ποινές, άδειες κ.λπ.).

Κατά τα πρώτα χρόνια του ΠΑΣΟΚ, όταν η τότε κυβέρνηση προχωρούσε στην κίνηση της λεγόμενης αναγνώ-
ρισης της Εθνικής Αντίστασης, στο Στρατό επικρατούσαν ακόμα και για πολλά χρόνια μετά, οι ίδιες εμφυλιοπολεμικές νοοτροπίες. Ο διευθυντής του 2ου Γραφείου κάποιας Μονάδας μιας επαρχιακής πόλης για παράδειγμα, είχε αναθέσει σε αξιωματικούς να παρακολουθούν κρυφά έξω από τον τοπικό κινηματογράφο με βάρδιες και να αναφέρουν ποιοι στρατιώτες κατά την έξοδό τους πήγαιναν να δουν την ταινία «Ο Άνθρωπος με το Γαρύφαλλο». Η ταινία, που περιστρέφεται γύρω από τη δράση και την εκτέλεση του Νίκου Μπελογιάννη,
πρωτοβγήκε στις αίθουσες το 1980.

Ένας στρατός λοιπόν δομημένος κατ΄ αυτόν τον τρόπο ούτε μετά την Χούντα, ούτε μετά την ανάληψη της εξουσίας από το ΠΑΣΟΚ, κατάφερε να μεταλλαχθεί σε στρατό Εθνικής Άμυνας. Εξακολουθούσε και εξακολουθεί σε μεγάλο βαθμό ακόμη να είναι στρατός εσωτερικής ασφάλειας. Γιατί, αν ήταν στρατός Εθνικής Άμυνας δεν θα έπρεπε, από την Λαμία και νοτιότερα να υπάρχει το ο,τιδήποτε θα είχε σχέση με Στρατό. Ακόμα και η θέση των Γενικών Επιτελείων θα έπρεπε πιθανώς να επανεξετασθεί.

«Tο στρατιωτικό κατεστημένο βρυχάται! Aντιδρά σε κάθε προσπάθεια εξορθολογισμού των αμυντικών δαπανών, περιστολής των λειτουργικών εξόδων και της σπατάλης σε όλους τους τομείς των Eνόπλων Δυνάμεων. Eίναι μύθος ότι η Eλλάδα είναι η χώρα-μέλος του NATO και της E.E. με τις μεγαλύτερες αμυντικές δαπάνες εξαιτίας της απειλής που αντιμετωπίζει εξ Aνατολών. O πραγματικός λόγος είναι ότι ο ελληνικός Στρατός σε σχέση με τους υπόλοιπους συμμαχικούς Στρατούς είναι υδροκέφαλος, πολυέξοδος και συνάμα αναχρονιστικός. Όταν κατά μέσον όρο σε όλους τους Στρατούς της Δύσης οι λειτουργικές δαπάνες αναλογούν στο 50% με 55% του συνόλου των αμυντικών δαπανών, μόνο στην Eλλάδα οι λειτουργικές δαπάνες αγγίζουν το 75%  του συνόλου των αμυντικών δαπανών! Oι υπερβολές και η σπατάλη σε όλο της το μεγαλείο… Aπό την περίοδο του Εμφυλίου ο ελληνικός Στρατός παραμένει μια „βιομηχανία“ παραγωγής στρατηγών. O ελληνικός Στρατός με 90.000 προσωπικό διαθέτει 74 ταξίαρχους σε Διοικήσεις, ενώ ο αμερικανικός Στρατός με 600.000 προσωπικό διαθέτει 77 ταξιάρχους σε αντίστοιχες Διοικήσεις» (imerisia.gr). 

Αναδιοργάνωση

Κάποια στιγμή, γύρω στα μέσα της δεκαετίας του ΄80, η στρατιωτική και πολιτική ηγεσία αντιλήφθηκαν ότι όλο αυτό ήταν λάθος. Έτσι, επιχείρησαν πολλές φορές ─ειδικά μετά την πτώση του Ανατολικού Μπλοκ, οπότε δεν υπήρχε η πρόφαση του από βορρά κινδύνου─ να αναδιοργανώσουν το Στρατό. Καλώς ή κακώς, μέχρι το 1974 η απειλή θεωρείτο ότι προερχόταν από το βορρά.

Η αναδιοργάνωση αυτή όμως, δεν είχε ποτέ τις σωστές βάσεις. Βάζουν ως αρχή τον αριθμό των ανωτάτων αξιωματικών, οι οποίοι στον ελληνικό Στρατό είναι περίπου όσοι και στον αμερικάνικο. Ακόμα και με αυτόν, τον τόσο απλωμένο Στρατό, ο αριθμός των ανώτατων σήμερα πρέπει να είναι το μέγιστο το 30% των υπαρχόντων με αντίστοιχη μείωση στους μικρότερους βαθμούς (ανώτερους και κατώτερους).

Αγγαρειομάχοι αποκαλούνται αυτοσαρκαστικά οι σημερινοί στρατιώτες.

Η όποια αναδιοργάνωση πρέπει να γίνει με μελέτη σε βάθος. Στην Ελλάδα έχουμε πολλές μεγάλες Μονάδες, αλλά «κούφιες», με στελέχωση σε πολλές περιπτώσεις μόλις το 10% της προβλεπόμενης. Ειδικά σε Μονάδες Υποστήριξης (π.χ. Τεχνικό Σώμα) η στελέχωση με στρατιώτες είναι τραγική. Υπάρχουν Μονάδες με 3-4 στρατιώτες προσωπικό, οι οποίοι όλη την ημέρα ασχολούνται μόνο με αγγαρείες και σκοπιές.

Όλα αυτά λοιπόν ξεκινούν από λάθος βάση. Εφ΄ όσον όλοι έχουμε καταλάβει ότι δεν γίνεται να έχουμε τέτοιο υδροκέφαλο Στρατό, θα πρέπει κατ΄ αρχήν να αποφασίσουμε τι θέλουμε. Πώς πρέπει να είναι οι μεγάλοι Σχηματισμοί, πώς πρέπει  να επανδρώνονται, πόσο ταχυκίνητες πρέπει να είναι οι Μονάδες.

«Μονάδες-σφραγίδες»

Σήμερα υπάρχουν καταγεγραμμένες αρκετές χιλιάδες Μονάδες–σφραγίδες μόνο του Στρατού Ξηράς. Τι είναι μια Μονάδα–σφραγίδα; Μια Μονάδα, που πιθανώς έχει ένα διοικητή ─μόνιμο ή δόκιμο─ κι έναν ή περισσότερους στρατιώτες. Μπορεί να μιλάμε για μία Λέσχη Αξιωματικών με δύο στρατιώτες κι έναν πολίτη μάγειρα. Παράδειγμα, η Μονάδα Φαρσάλων, που είχε ένα-δύο μόνιμους αξιωματικούς, πέντε-έξι δόκιμους κι ορισμένους στρατιώτες όλους-όλους και διέθετε και Λέσχη Φαρσάλων η οποία, ευτυχώς, έκλεισε πρόσφατα.

Πριν από μια εικοσαετία, οι Μονάδες-σφραγίδες στο Στρατό Ξηράς ήταν μερικές χιλιάδες. Σήμερα, μπορεί να έχουν μειωθεί μεν σε ένα ποσοστό περίπου του 50%-60%, αλλά εξακολουθούν να είναι υπερβολικά πολλές και με τραγική επάνδρωση, η οποία στην καλύτερη περίπτωση φτάνει μόλις το 20 έως 50% της προβλεπόμενης κι αυτό μόνο για τις μάχιμες Μονάδες πρώτης γραμμής.

Πίσω από αυτά όμως, υπάρχει και κάτι άλλο. Τα πολλές εκατοντάδες υπάρχοντα διασκορπισμένα σήμερα στρατόπεδα. Τα στρατόπεδα αυτά δεν θα έπρεπε να είναι περισσότερα από εκατό, που κι αυτά είναι πολλά, αλλά δικαιολογούνται ίσως λόγω της ιδιαιτερότητας του εδαφικού χώρου, ηπειρωτικού και νησιωτικού της χώρας μας.

Όλα αυτά, έπρεπε να αντιμετωπιστούν με τη δέουσα σοβαρότητα. Δεν αντιμετωπίστηκαν ποτέ. Έτσι είχαμε πολλά τραγελαφικά φαινόμενα ολόκληρες δεκαετίες.

«Κάθε χωριό και φυλάκιο, κάθε πόλη και στρατόπεδο.
Διατηρούνται ολόκληρες Μονάδες που αποσκοπούσαν στην… καταδίωξη του ΕΛΑΣ (Ελληνικού Λαϊκού Απελευθερωτικού Στρατού). Ο αριθμός των Μονάδων που έχει μόνο ο Στρατός στις περιφέρειες εκτός της Θράκης και των νησιών του Αιγαίου προκαλεί ίλιγγο και
αναμένεται να τεθεί στο μικροσκόπιο των ελεγκτών της Τρόικας.
Στο ερώτημα πόσες είναι συνολικά οι Μονάδες, η απάντηση προκαλεί σοκ. Οκτακόσια πενήντα στρατόπεδα υπάρχουν μόνο στον ηπειρωτικό χώρο απορροφώντας δημόσιο χρήμα, που πιθανότατα θα μπορούσε να αξιοποιηθεί με πολύ καλύτερο τρόπο.
Συγκριτικά αναφέρεται ότι σε όλη την επικράτεια των ΗΠΑ λειτουργούν σήμερα λιγότερες από 400 Μονάδες, στις οποίες είναι αναπτυγμένος ο αμερικάνικος στρατός!
Υπάρχει σοβαρός λόγος για να διατηρείται μία ολόκληρη στρατιά στη Λάρισα; Είναι αναγκαία η παραμονή μιας Ταξιαρχίας στην Κρήτη και Κέντρο Εκπάιδευσης στην Τρίπολη; Ποια η ανάγκη ύπαρξης Μονάδας βαρέος Πυροβολικού στα Γιάννενα και τεσσάρων Μονάδων
Μηχανικού γύρω από την Κοζάνη;» (Μάκης Πολλάτος, protothema.gr).

Γιατί δεν προχώρησε ποτέ η αναδιοργάνωση

Για ποιους λόγους δεν έγινε αυτή η αναδιοργάνωση; Υπάρχουν στρατιωτικοί, αλλά και πολιτικοί και κοινωνικοί λόγοι.

1. Στρατιωτικοί λόγοι

Ο κύριος στρατιωτικός λόγος σήμερα είναι ότι πολλά στελέχη των Ενόπλων Δυνάμεων έχουν αλλεργία στη μείωση των υψηλόβαθμων οργανικών θέσεων. Γνωρίζουν ότι αν ο Στρατός δομηθεί όπως πρέπει, τα δύο τρίτα των οργανικών θέσεων θα πρέπει να καταργηθούν.

Η πολιτικοστρατιωτική ηγεσία της χώρας εξακολουθεί να λειτουργεί εντελώς ανεύθυνα στο θέμα του αριθμού των σπουδαστών στις παραγωγικές σχολές των Ενόπλων Δυνάμεων, οι οποίες εξακολουθούν να δέχονται υπερβολικά μεγάλο αριθμό εισακτέων κάθε έτος. Αν η αναδιοργάνωση προχωρήσει, είναι πολύ πιθανόν να κληθούν να αντιμετωπίσουν πρωτόγνωρες καταστάσεις στο Στρατό. Ίσως χρειαστεί να απολύσουν πολύ κόσμο. Τέτοια φαινόμενα είδαμε να συμβαίνουν στις αρχές της δεκαετίας του ’90 στις χώρες του πρώην Ανατολικού Μπλοκ και ιδιαίτερα στη Σοβιετική Ένωση και Ανατολική Γερμανία. Ενδέχεται, οι σπουδαστές και οι κατώτεροι αξιωματικοί που υπηρετούν στο Στρατό σήμερα, πολύ σύντομα ίσως να αντιμετωπίσουν το φάσμα της ανεργίας, χωρίς επιπλέον να έχουν άλλες γνώσεις, χωρίς κανένα άλλο εφόδιο, ώστε να απορροφηθούν έξω από το Στράτευμα στην αγορά εργασίας.

2. Πολιτικοί λόγοι

Το πολιτικό σκέλος είναι διαφορετικό. Όσο περνούσε ο καιρός τόσο στένευαν τα περιθώρια των πολιτικών για ρουσφέτια. Ένα από αυτά ήταν και η θητεία. Ο χειρισμός των μόνιμων στελεχών και των κληρωτών (οπλιτών θητείας). Τα ρουσφέτια που γίνονταν ήταν άπειρα και δεν είχαν καμία σχέση με ορθολογισμό και οργάνωση.

Σε προεκλογικές περιόδους, οι Μονάδες Αθηνών, Θεσσαλονίκης και των μεγάλων αστικών κέντρων (π.χ. Τάγμα ΓΕΣ, Τάγμα ΓΕΕΘΑ) είχαν φτάσει σε σημείο να διαθέτουν τριπλάσιο και πλέον αριθμό οπλιτών απ’ αυτούς που χρειάζονταν. Δεν υπήρχε καν χώρος να κοιμηθούν.

Σε όλο αυτό το πλάνο στήθηκαν και τα μόρια περί μεταθέσεων των φαντάρων. Ήταν όμως όλα τόσο επιδέξια φτιαγμένα, ώστε να υπάρχουν πολλά παραθυράκια. Μεταθέσεις έβγαιναν με μπιλιετάκια από το γραφείο του υπουργού, αλλά κι από γραφεία άλλων. Με την πρόφαση των «κοινωνικών προβλημάτων» μπορούσαν να μεταθέσουν όποιον οπλίτη ήθελαν, όπου ήθελε, εντελώς αυθαίρετα, με την λογική ότι τα στοιχεία είναι απόρρητα και είναι στο γραφείο του υπουργού.

3. Αντιδράσεις από τις τοπικές κοινωνίες
Ένα άλλο σκέλος είναι οι τοπικές κοινωνίες. Έχουν οικονομικά και κοινωνικά συμφέροντα που βασίζονται στην ύπαρξη του Στρατού στις περιοχές τους. Γύρω από τα στρατόπεδα φυτρώνουν σα μανιτάρια επιχειρήσεις, όπως εστιατόρια, μπαρ και πολλά άλλα. Ο Στρατός τονώνει τις τοπικές οικονομίες. Ζει πολύς κόσμος απ’ αυτόν. Οι ένστολοι, ακόμα κι έτσι κι αν το δει κάποιος, συνέβαλλαν και στην αποκατάσταση των ελεύθερων κοριτσιών των περιοχών. Πάντα ήταν οι πιο περιζήτητοι γαμπροί.

Αρκετά από τα στρατόπεδα που συγκροτήθηκαν για να εκπληρώσουν εμφυλιοπολεμικές ανάγκες φέρουν ακόμα και σήμερα ονομασίες προς τιμή ταγματασφαλιτών. Οι τοπικές κοινωνίες ασκούν μεγάλη πίεση στους πολιτικούς ώστε να μην κλείσουν τα στρατόπεδα των περιοχών τους. Οι πολιτικοί μεταφέρουν το μήνυμα ότι υπάρχει λαϊκή πίεση και μέσα σε αυτό έχουν μπει και στρατιωτικοί. Κάποιος υπουργός επιχείρησε να κάνει κάποια αναδιοργάνωση κλείνοντας το Κέντρο Εκπαίδευσης στην περιφέρεια που εκλεγόταν και δεν επανεκλέχθηκε ποτέ! Εδώ φαίνεται ξεκάθαρα και η ευθύνη των πολιτών.

Το πολιτικό προφίλ των Υπουργών Άμυνας

Το Υπουργείο Άμυνας θεωρείται το καλύτερο ίσως υπουργείο για κάθε πολιτικό καριέρας. Δεν υπάρχει οργανωμένη αντίδραση, δεν γίνονται απεργίες. Από την Μεταπολίτευση κι ύστερα μόνον ένας υπουργός βγήκε «λαβωμένος» από το Υπουργείο Άμυνας, ο Γερ. Αρσένης, που είχε την ατυχία να συμβεί επί υπουργίας του το επεισόδιο στα Ίμια.

Με τον Πόλεμο του Κόλπου στις αρχές της δεκαετίας του ’90 για παράδειγμα, ο τότε υπουργός (Ιωαν. Βαρβιτσιώτης) είχε βγει στις τηλεοράσεις και καθησύχασε το λαό διαβεβαιώνοντάς τον ότι ο Στρατός είχε λάβει όλα τα απαιτούμενα μέτρα. Ποια ήταν αυτά; Ο υπουργός είχε διατάξει γενική επιφυλακή. Τι σημαίνει αυτό; Όλοι έπρεπε να παραμένουν συνεχώς μέσα στις Μονάδες. Και τι να κάνουν εκεί; Καμία Μονάδα δεν έχει τις υποδομές να φιλοξενήσει όλο το προσωπικό (στελέχη και στρατιώτες) για μέρες. Δεν υπάρχουν επαρκείς θάλαμοι, κρεβάτια, μαγειρεία, λουτρά κ.λπ., ειδικά στα Επιτελεία. Και τι σχέση είχε η επιφυλακή στην Καλαμάτα π.χ. με το Κουβέιτ;

Ο επικαλούμενος «Καγκελάριος», επί τω έργω.

Χαρακτηριστικά, του πώς αντιμετωπίζουν οι εταίροι μας παρόμοιες καταστάσεις, το μετέφερε κάποιος αξιωματικός, που τότε βρέθηκε σε υπηρεσιακό ταξίδι στην Αγγλία, στην αεροπορική βάση απ’ όπου έφευγαν τα αεροπλάνα, για να βομβαρδίσουν στον Κόλπο. Εκεί λοιπόν, οι εγγλέζοι αξιωματικοί δεν ήταν σε επιφυλακή. Όταν έμαθαν ότι οι συνάδελφοί τους στην Ελλάδα ήταν, γελούσαν. «Τι κάνετε εκεί;», έλεγαν. «Τι φυλάτε;».
Ασφαλώς, δεν φυλούσαν Θερμοπύλες. Το πολιτικό προφίλ του υπουργού φυλούσαν.

Καθορισμός απειλής

Το σκεπτικό παλιότερα ήταν να υπάρχουν τέσσερα Σώματα Στρατού, το καθένα για την υπεράσπιση από τις τέσσερις γειτονικές χώρες (Αλβανία, Γιουγκοσλαβία, Βουλγαρία, Τουρκία). Γύρω στο ’85 ─στα χαρτιά μόνο─ είπαν: «Από βορρά κίνδυνος δεν υπάρχει». Τα αμυντικά σχέδια όμως δεν έχουν καταργηθεί, είναι «εν υπνώσει».

Η όποια πιθανή απειλή θα πρέπει να επανορισθεί από την πολιτική ηγεσία σε συνδυασμό με τη στρατιωτική και ανάλογα να οργανωθεί ο Στρατός. Αν δεν καθορίσουμε κατ΄ αρχήν ποια θεωρούμε απειλή, δεν μπορεί να γίνει καμμία αναδιοργάνωση στον στρατό. Πρέπει να δημιουργηθεί ένα εθνικό δόγμα. Αν δεν καθορισθεί η εθνική εξωτερική πολιτική πρώτα όμως, δεν μπορεί να καθορισθεί εθνικό δόγμα. Τίποτε από αυτά δεν έχει γίνει.

Οι απειλές δε, έχουν πλέον αλλάξει. Είναι η τρομοκρατία και το μεταναστευτικό. Αυτό βέβαια δεν είναι δουλειά του Στρατού. Όμως εδώ, ό,τι δεν μπορούν να καλύψουν οι υπόλοιπες δομές του κράτους, το επωμίζεται ο στρατός.

Πληρώνει λοιπόν ο φορολογούμενος για εν υπνώσει σχέδια και χρησιμοποιούμε στρατιώτες να κάνουν μία δουλεία, η οποία εξ άλλου δεν είναι δική τους. Αποστολή τους είναι να πολεμήσουν εφ΄ όσον απειληθεί η ακεραιότητα κι η ανεξαρτησία της χώρας. Όχι να φυλάνε τα σύνορα για τους λαθρομετανάστες. Αυτό είναι καθήκον της Συνοριοφυλακής, η οποία συνήθως είναι τμήμα της Αστυνομίας. Ο Στρατός μας βέβαια, δεν έχει δομή Στρατού Εθνικής Άμυνας, μα έχει δομή «Στρατοχωροφυλακής» κι αυτό η αναδιοργάνωση πρέπει να το ξεκαθαρίσει. Να τον μετατρέψει σε Στρατό Εθνικής Άμυνας. Αυτή τη στιγμή, όλη η δομή του Στρατού είναι εκτός αποστολής.

Ο Στρατός έχει πολύ συγκεκριμένες υποχρεώσεις κι όταν του εκχωρούμε αρμοδιότητες και υποχρεώσεις που δεν του ανήκουν είναι φυσικό να μην γίνεται τίποτε σωστά ή να μην γίνεται καθόλου. Το κάνουν μόνο και μόνο για να πούν ότι κάτι έκαναν ή ότι ο κάθε υπουργός «έλαβε τα μέτρα του». Τέλος πάντων, είναι δουλειά κάποιων ειδικών τμημάτων, που θα συγκροτηθούν, οργανωθούν και εκπαιδευτούν γι΄αυτό το σκοπό και δεν θα έχουν καμία σχέση με την Εθνική Άμυνα. Για τις αντίστοιχες δραστηριότητες ο τούρκικος Στρατός έχει αντίστοιχο Τμήμα Στρατοχωροφυλακής, ισοδύναμο Σώματος Στρατού με διοικητή Αντιστράτηγο.

Θητεία

Η πλειοψηφία των ευρωπαϊκών χωρών, η μία μετά την άλλη, έχουν εναποθέσει την άμυνα τους σε επαγγελματίες οπλίτες ή πολίτες που επιθυμούν οι ίδιοι να υπηρετήσουν στις Ένοπλες Δυνάμεις της χώρας τους. Μπορεί να πει κάποιος ότι δεν είναι ίδιο κράτος με εμάς η Ολλανδία ή το Βέλγιο. Ναι, αλλά κράτη με παρόμοια χαρακτηριστικά με εμάς είναι η Πολωνία, η Ρουμανία, η Αλβανία ή Βουλγαρία, που έχουν καταργήσει τη θητεία. Το 90% των χωρών γύρω μας δεν έχουν υποχρεωτική θητεία.

Στη δική μας περίπτωση με μεγάλο τμήμα νησιώτικου χώρου και με συγκεκριμένη απειλή εξ Ανατολών και διεκδικήσεις, υπάρχουν δύο εναλλακτικές λύσεις.
Ένας γνωστός μας, στο μοίρασμα των υποχρεώσεων του νοικοκυριού με τη γυναίκα του, έχει
αναλάβει το σφουγγάρισμα, λόγω της εμπειρίας, που –όπως λέει ο ίδιος– απέκτησε κατά τη
στρατιωτική του θητεία. Ειδικότης κτηθείσα εν των στρατεύματι…

1. Κατάργηση της θητείας και επάνδρωση του Στρατού με επαγγελματίες οπλίτες για διάστημα πέντε έως δέκα ετών, όπως κάνουν όλοι οι σύγχρονοι Στρατοί. Όταν λήξει η σύμβασή τους να έχουν προτεραιότητα για συγκεκριμένες θέσεις του Δημοσίου με ανάλογη μοριοδότητηση (Δήμους, Πυροσβεστική κ.λπ.).

2. Αλλαγή της θητείας και προσαρμογή της σε 12μηνη βάση με ένα 20ήμερο ένταξης των νεοσυλλέκτων σε Κέντρα Εκπαίδευσης και μετά κατευθείαν τοποθέτησή τους στις μάχιμες Μονάδες, όπου θα ολοκληρώνουν τη θητεία τους και θα εξειδικεύονται στα υπάρχοντα οπλικά συστήματα πλήρως σε μία, δύο ή περισσότερες ειδικότητες, ανάλογα με τις ανάγκες. Όταν απολύονται, θα χρησιμοποιούνται για της σωστή επάνδρωση της Εφεδρείας, η οποία θα αποκτήσει άλλη μορφή, ώστε να μειωθεί η οροφή του Στρατού για εξοικονόμηση πόρων.

Σε κάθε περίπτωση βέβαια, θα πρέπει να σταματήσουν να απασχολούνται μόνιμοι στρατιωτικοί και οπλίτες θητείας σε θέσεις που έχουν σχέση με τις δραστηριότητες των Λεσχών, Πρατηρίων, ΚΑΑΥ κ.λπ. για ακόμη μεγαλύτερη εξοικονόμηση προσωπικού και πόρων. Αυτές οι δραστηριότητες να δίνονται με διαγωνισμούς σε εταιρείες παροχής αντίστοιχων υπηρεσιών χωρίς να επιβαρύνουν τον κρατικό προϋπολογισμό. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί με μικρή αναπροσαρμογή των τιμών των παρεχομένων υπηρεσιών και προϊόντων.

Αν εξακολουθήσει να υπάρχει θητεία, με τη νέα της μορφή βέβαια που προτείνουμε, οι στρατιώτες θα πρέπει να πληρώνονται ως εργαζόμενοι με ένα ποσό της τάξεως των 300 ευρώ το μήνα για να μην επιβαρύνονται οι οικογένειές τους.

Επίσης, θα πρέπει να ενταχθεί στη θητεία και το λεγόμενο ασθενές φύλο, το οποίο θέλει μεν ίσα δικαιώματα, αλλά αποποιείται τις ίσες υποχρεώσεις. Αυτό θα βοηθήσει και στον περαιτέρω εκσυγχρονισμό και βελτίωση της Επιμελητείας.
Σε θέσεις γραφείου δεν θα πρέπει να υπάρχουν στρατιώτες θητείας από Ι1 έως Ι3. Εκεί θα πρέπει να υπηρετούν οι Ι4, οι Ι5, αλλά και οι ΑΜΕΑ. Ειδικά οι ΑΜΕΑ, ενώ έχουν θεσμοθετημένη νομοθετικά πρόσβαση 15% σε θέσεις Δημοσίου, δεν υπηρετούν στο Στρατό. Θα μπορούσαν να εκτελούν υπηρεσίες γραφείου, δηλαδή μια μορφή κοινωνικής θητείας κοντά στον τόπο καταγωγής τους.

Οι αρμοδιότητες ενός στρατευμένου ─αν θέλουμε πράγματι να τον εκπαιδεύσουμε και να έχουμε σωστή Εφεδρεία─ δεν θα πρέπει να έχουν σχέση με τη σκοπιά και την καθαριότητα. Αυτά θα πρέπει να γίνονται με άλλους σύγχρονους τρόπους, οι οποίοι υπάρχουν και τους εφαρμόζουν οι σύγχρονοι Στρατοί.

Μικρότερος Στρατός δεν σημαίνει λιγότερο αποτελεσματικός, αλλά το αντίθετο

Εδώ πρέπει να γίνει μια επισήμανση: Ο μεγάλος αριθμός των στρατευμένων δεν έχει να κάνει με την εθνική απειλή, όπως θέλουμε να την ονομάζουμε. Η «οροφή» του στρατού και η αποτελεσματικότητά του είναι δύο πράγματα εντελώς ξεχωριστά. Ένας στρατός με μεγάλη οροφή δεν σημαίνει ότι είναι και αποτελεσματικός. Αυτό έχει αποδειχθεί επανειλημμένως.

Η αναδιοργάνωση είναι απαραίτητη και δεν σημαίνει αποδυνάμωση. Ίσα – ίσα σημαίνει ενδυνάμωση. Δεν θα έπρεπε να υπάρχουν μια Στρατιά, δύο Σώματα Στρατού και η ΑΣΔΕΝ για τα νησιά, με ελλιπή εξ άλλου επάνδρωση και με μεγάλο όγκο κακοσυντηρημένου εξοπλισμού. Σε ένα σύγχρονο στρατό, ανάλογο με τον πληθυσμό, τη δομή και τα νησιά που έχουμε εμείς, κανονικά θα έπρεπε οι μάχιμες Μονάδες να είναι πολύ λιγότερες αυτών που υπάρχουν σήμερα, αλλά με πλήρη επάνδρωση. Και να έχουν οργανωθεί με βάση την αυτοδύναμη μηχανοκίνητη, τεθωρακισμένη και αερομεταφερόμενη Ταξιαρχία. Να είναι πλήρως εξοπλισμένες όμως και πλήρως επανδρωμένες με καλοσυντηρημένο υλικό.

Ο αριθμός τέτοιων πλήρως επανδρωμένων και ταχυκίνητων Ταξιαρχιών θα πρέπει να είναι 12 με 15 για όλο τον ελλαδικό χώρο συμπεριλαμβανομένων και των νησιών. Επιπλέον θα πρέπει να υπάρχουν και μερικά τακτικά Συγκροτήματα (επιπέδου Συντάγματος) για μικρότερα νησιά ή συμπλέγματα μικρονήσων.

Έμφαση πρέπει να δοθεί επίσης, στην ύπαρξη συγχρόνων πλήρως εξοπλισμένων Ειδικών Δυνάμεων. Οι λεγόμενες Ειδικές Δυνάμεις στο Στρατό σήμερα δεν είναι τίποτε άλλο, παρά Μονάδες ειδικών επιχειρήσεων, δηλαδή επιχειρήσεις αλεξιπτωτιστών, πεζοναυτών και  καταδρομών. Σε σύγχρονους στρατούς οι Ειδικές Δυνάμεις μπορούν να προβαίνουν και σε άλλες πιο εξειδικευμένες επιχειρήσεις.

Με αυτό τον τρόπο, ο Στρατός θα αποκτήσει πολύ μεγαλύτερη κινητικότητα, ευελιξία και αποτελεσματικότητα και θα πάψει να είναι στατικός.

Τα παιδιά του Συστήματος δεν έχουν υπηρετήσει ποτέ κανονική θητεία. Κανείς γιος ανθρώπου της οικονομικής και πολιτικής ελίτ από το βαθύ πολιτικό σύστημα, είτε ανθρώπου που βρέθηκε σε κάποιες θέσεις δεν έχει υπηρετήσει σε στρατιωτική Μονάδα πέρα από το σπίτι του και σε Επιτελεία ή σε κάποια Μονάδα που δεν πάτησε ποτέ το πόδι του. Το ίδιο ισχύει και για όσους έχουν κοντινή πρόσβαση σε αυτή την ελίτ και για πολλά παιδιά υψηλόβαθμων στελεχών των Ενόπλων Δυνάμεων.

Αυτό δεν συμβαίνει τυχαία, αλλά οφείλεται στις τεράστιες αδυναμίες που υπάρχουν στη διαβίωση σε μια Μονάδα των Ενόπλων Δυνάμεων, ακόμα και στην καλύτερη.

Οι εξαγγελίες για μείωση ή αύξηση της θητείας έχουν περισσότερο να κάνουν με το προφίλ του εκάστοτε υπουργού, παρά με τις πραγματικές ανάγκες. Ένας «προοδευτικού» προφίλ υπουργός θα λαϊκίσει εξαγγέλοντας μείωση της θητείας, ενώ ένας «εθνικιστικού» προφίλ συνάδελφός του θα λαϊκίσει αρνούμενος να την μειώσει προφασιζόμενος αποδυνάμωση της στρατιωτικής ισχύος της χώρας. Αν απεμπλακεί όμως ο Στρατός από τα εμφυλιακά σύνδρομα, συμμαζευτεί κι εξοπλισθεί με σύγχρονο υλικό που θα το χειρίζονται λίγοι κι εκπαιδευμένοι επαγγελματίες, δεν θα χρειάζεται ενδεχομένως να υπάρχει καθόλου θητεία. Αυτό γίνεται σήμερα στο σύνολο των προηγμένων ─και όχι μόνο─ κρατών.

Υποβαθμισμένη Επιμελητεία

Σημαντικό κομμάτι για ένα Στρατό είναι η Επιμελητεία. Η αναλογία Επιμελητείας / μάχιμων στους σύγχρονους στρατούς είναι μεγάλη. Ένας πολεμά και πολλοί επιμελούνται. Ακόμα και κατά την αρχαιότητα είχαν αντιληφθεί τη σημασία της Επιμελητείας. Τη στρατιά του Μεγ. Αλέξανδρου στις ερήμους ακολουθούσαν κι υποστήριζαν χιλιάδες άνθρωποι μη μάχιμοι (τεχνικοί, γιατροί, επιστήμονες, μουσικοί κ.λπ.). Η Επιμελητεία στο σύγχρονο Στρατό της Ελλάδας όμως, είναι πολύ υποβαθμισμένη.

Αν παρατηρήσει κάποιος τις στολές των στρατιωτικών της Ελλάδας σήμερα, θα διαπιστώσει ότι είναι περασμένων εποχών. Σε ένα σύγχρονο στρατό, άλλες στολές και άρβυλα φοράνε τον χειμώνα, άλλα το καλοκαίρι. Άλλα ο πεζός, άλλα ο αλεξιπτωτιστής. Ακόμη και τα κράνη μας είναι παλιά και άθλια ως κατασκευές. Αν μπούμε σε ένα στρατιωτικό θάλαμο, στο στρώμα το οποίο κοιμόταν ο παππούς του στρατιώτη κοιμάται κι αυτός σήμερα. Το ίδιο πράγμα γίνεται με τα μαξιλάρια, τις κουβέρτες, τα σεντόνια.

Οι σκηνές που έχουμε σήμερα είναι πολύ χειρότερες από αυτές που είχαμε το ’70. Διότι οι τότε σκηνές μπορεί να μην έδειχναν καλοστημένες, μα ήταν ίδιες με αυτές που χρησιμοποιούσε ο αμερικάνικος στρατός. Ήταν διπλές. Υπήρχε η βασική σκηνή και από πάνω της ύφασμα σαν τέντα που σε προφύλασσε και από τον ήλιο κι από την βροχή. Στις σημερινές και το νερό περνά και ο αέρας περνά και ο ήλιος σε καίει και το κρύο νιώθεις. Από τον Νοέμβριο μέχρι τον Απρίλιο, καθώς και τους καλοκαιρινούς μήνες δεν μπορείς να ζήσεις μέσα σε σκηνή. Ή παγώνεις ή καίγεσαι. Κάτι παρόμοιο ισχύει για τα περισσότερα υλικά που έχουμε στο Στρατό.

Υπάρχει και ένα άλλο θέμα, πιο σοβαρό. Για πέντε μήνες, από τον Νοέμβριο μέχρι τον Απρίλιο, καθώς και τους καλοκαιρινούς μήνες είναι δύσκολη η διαβίωση στην ύπαιθρο. Ούτε ο υπάρχων εξοπλισμός ούτε ο προσφερόμενος ρουχισμός το επιτρέπουν. Μπορούν να χρησιμοποιηθούν μόνο άνοιξη και φθινόπωρο. Ούτε καν δυνατότητα παρασκευής και παράθεσης αξιοπρεπούς φαγητού και διάθεσης καθαρού νερού δεν υπάρχει στους χώρους διασποράς και στα πεδία ασκήσεων.

Διαβάζαμε ένα κείμενο, στο οποίο ένας στρατιώτης, ο οποίος υπηρετούσε από το 1913 έως το 1922, προσπαθούσε να συγκρίνει την Επιμελητεία του γαλλικού και του αγγλικού Στρατού με αυτά που γίνονταν στον δικό μας το Στρατό κι είχε φρίξει ο άνθρωπος. Αναφέρει χαρακτηριστικά ότι «περνούσαμε από εκεί και τους βλέπαμε με καινούριες στολές, με το φαγητό τους με τους κολαούζους τους κι εμείς δεν είχαμε ούτε μία κουραμάνα για να φάμε».

Ένας παλιός καθηγητής Στρατιωτικής Ιστορίας στη Σχολή Ευελπίδων, ο οποίος είχε πολεμήσει στην Αλβανία, έλεγε: «Παιδιά, μην τα πιάνετε τώρα αυτά. Όταν οι ιταλοί κατάλαβαν ότι εμείς είχαμε σκοπό να αμυνθούμε σοβαρά και έφεραν το Πυροβολικό τους σε έναν μήνα δεν θα υπήρχε κανένας από εμάς. Θα μας είχαν λιώσει όλους. Τότε ήταν που είχαμε αρχίσει να υποχωρούμε. Ο Στρατός μας έχασε από την έλλειψη Επιμελητείας
Πού τον πας τον άλλον; Πώς θα τον ταΐσεις; Πώς θα τον ντύσεις; Πώς θα τον υποστηρίξεις γενικότερα; Βλέπουμε πόσο σημαντική είναι η Επιμελητεία από τον Β’ Π.Π όπου οι άνθρωποι πάθαιναν κρυοπαγήματα, λόγω ανύπαρκτης Επιμελητείας. Το ’40 στην Πίνδο δεν είχαν ούτε κάλτσες και τους έκοβαν τα πόδια από τα κρυοπαγήματα. Περίμεναν από τις γυναίκες από τα γύρω χωριά να τους πλέξουν και να τους πάνε καμιά κάλτσα. Κι αντί να ντρεπόμαστε γι’ αυτό, το θεωρούμε ηρωική πράξη προς μίμηση και παραδειγματισμό.

Μπορεί βέβαια κάποιος να πει ότι ο Στρατός της Ελλάδας είναι Στρατός Άμυνας. Ε, ακόμη κι όταν αμύνεσαι δεν τρως; Δεν διψάς; Δεν κάνεις μπάνιο; Δεν κρυώνεις; Δεν ζεσταίνεσαι; Πού είναι αυτά; Απλώς δεν υπάρχουν.

Εφεδρεία/Εθνοφυλακή

Η Εφεδρεία σήμερα είναι εντελώς ανεκπαίδευτη. Με την οργάνωση και τη δομή της δεν ασχολείται κανείς από τους αρμόδιους σοβαρά. Η Εθνοφυλακή είναι επίσης κι αυτή ανεκπαίδευτη σε τέτοιο βαθμό, που πολλές φορές οι εθνοφύλακες δεν γνωρίζουν να χρησιμοποιούν τον ατομικό οπλισμό που έχουν στο σπίτι τους.

Οι Έφεδροι/Εθνοφύλακες, σε εποχές κατά τη διάρκεια του έτους που δεν έχουν δουλειά, θα μπορούσαν με κάποιο επιμίσθιο να εκπαιδεύονται περιοδικά ανάλογα με τις επαγγελματικές ασχολίες και την περιοχή που ζουν (νησιά, Έβρο κ.λπ.) με απώτερο σκοπό να επανδρώνουν μάχιμες Μονάδες, ώστε να βοηθήσουν ακόμη περισσότερο στη μείωση της οροφής του Στρατού. Η ετοιμότητά τους στα νησιά και στον Έβρο πρέπει να είναι μερικών ωρών. Αυτά δεν είναι δικές μας πατέντες. Οι ελβετοί το έχουν εφαρμόσει σε μεγάλη κλίμακα. Όλοι οι νέοι στην Ελβετία και το Ισραήλ είναι μόνιμα, εν δυνάμει, στρατιώτες. Είναι σε θέση να ανταποκριθούν σε μάχιμες αποστολές.

Σε αυτές τις χώρες όλοι είναι ενταγμένοι μέχρι κάποια ηλικία στον εφεδρικό στρατό. Για παράδειγμα, κάποιος μεγαλοδιευθυντής Τράπεζας στην Ελβετία ή αντίστοιχης επιχείρησης στο Ισραήλ μπορεί να χειρίζεται εξειδικευμένα οπλικά συστήματα και να κάνει ασκήσεις σε τακτά χρονικά διαστήματα για να είναι σε εμπειροπόλεμη / ετοιμοπόλεμη κατάσταση.

Η σωστή οργάνωση της Εφεδρείας / Εθνοφυλακής στα πλαίσια που περιγράφουμε παραπάνω, θα μπορούσε να καταργήσει μεγάλο τμήμα του τακτικού Στρατού με ανάλογη μείωση του προϋπολογισμού.

Αντί να έχουν εκπαιδευθεί και να ξέρουν πού να πάει ο καθένας και τι να κάνει σε κάθε περίπτωση, όπως πχ πλημμύρας, σεισμού, πυρκαϊάς κ.ά., οι νέοι της κάθε τοπικής κοινωνίας αράζουν στις καφετέριες με τσιγάρο και φραπεδιά, ρεμβάζουν τους στρατιώτες που πάνε μαζί με τους πυροσβέστες στη φωτιά, ενώ παράλληλα βρίζουν το κράτος, που «δεν κάνει τίποτε».

Αποτελεί πάντως εγκληματική ανευθυνότητα της εκάστοτε πολιτικής ηγεσίας, αλλά και των ανώτατων αξιωματικών, που δέχονται να πηγαίνουν οι στρατιώτες στα πύρινα μέτωπα
χωρίς εκπαίδευση, χωρίς αντιπυρικές στολές, με ένα πτυοσκάπανο, ένα άθλιο κράνος κι ένα βρεγμένο όλο κι όλο προσόψιο στο πρόσωπο.

Πολιτική Άμυνα και Στρατός

Ο τρόπος εμπλοκής του Στρατού σε θέματα Πολιτικής Άμυνας είναι τελείως λάθος, γιατί δεν έχει την ανάλογη εκπαίδευση. Ούτε για πυρκαγιές, ούτε για πλημμύρες. Στις ευρωπαϊκές χώρες σε ό,τι έχει να κάνει με φυσικές καταστροφές εμπλέκονται εθελοντικά σώματα. Υπάρχει ένας πυρήνας μόνιμου προσωπικού και όλοι οι υπόλοιποι είναι εθελοντές, οι οποίοι εκπαιδεύονται κι όταν χρειαστεί εντάσσονται επανδρώνοντας τις Μονάδες, με οποίες μπορούν να επέμβουν οπουδήποτε.

Αυτοί οι άνθρωποι δεν το κάνουν αυτό αλτρουιστικά. Κερδίζουν συντάξιμες μονάδες. Αν κάποιος από την κανονική του απασχόληση πάρει μια σύνταξη, υπηρετώντας είτε στην Αστυνομία είτε στην Πυροσβεστική ως εθελοντής για 10 ή 20 χρόνια, η σύνταξή του θα ανέλθει. Έχει λοιπόν κι εκείνος το ανάλογο κέρδος. Από την άλλη, το κράτος γλιτώνει χρήματα από αυτή την ιστορία.

Εμείς θεωρούμε ότι χρειαζόμαστε πολλές χιλιάδες πυροσβέστες και τους πληρώνουμε για να κάθονται και να είναι χρήσιμοι δύο μέρες το μήνα ή δυο μήνες το χρόνο.

Ο Στρατός ως απεργοσπαστικός μηχανισμός

Ο Στρατός στην Ελλάδα χρησιμοποιείται και ως απεργοσπαστικός μηχανισμός. Σε μεγάλη κλίμακα λειτούργησε έτσι παλιότερα με την απεργία των οδηγών λεωφορείων. Πάλι λοιπόν του δίνουν αρμοδιότητες, που δεν του ανήκουν.

Μαζί τα φάγαμε

Βλέπουμε τώρα τελευταία να διαμαρτύρονται οι στρατιωτικοί για το οικονομικό. Μιλούν για 40 με 60% μείωση των αποδοχών τους. Δίκιο έχουν, αλλά δεν αντέδρασαν γρήγορα και προς τη σωστή κατέυθυνση για εξοικονόμηση πόρων. Δεν χρειαζόμαστε έναν τόσο πολυέξοδο και αναποτελεσματικό στρατό. Δεν αντέδρασαν όταν γινόταν πανηγύρι με τους εξοπλισμούς. Κι όταν τους ρωτάς, «εσύ τι έκανες όταν γίνονταν αυτά;». «Μα, έχω κι οικογένεια», έλεγαν. Να σας πούμε τι έκαναν. Όταν υπήρχε υποψία ότι σε κάποια επιτροπή εξοπλισμών ή κατά την ανάληψη κάποιου έργου ή απλών προμηθειών γινόταν λοβιτούρα ή κάτι παιζόταν, ζητούσαν να εξαιρεθούν ή ζητούσαν άδεια. Αυτή ήταν η «αντρίκια» και «πατριωτική» θέση των ανθρώπων, που αντιδρούν σήμερα πολλές φορές. Όχι όλοι βέβαια, αλλά η μεγάλη πλειοψηφία τους.

Στα ανώτερα κλιμάκια των στρατιωτικών οι μειώσεις στις συντάξεις έφτασαν έως 60%. Στα μεσαία στελέχη μέχρι το βαθμό του συνταγματάρχη έχουν φτάσει γύρω στο 40%. Είναι αντίστοιχες με τις μειώσεις που έγιναν και στους άλλους  λειτουργούς του Δημοσίου (δικαστικούς, καθηγητές πανεπιστημίων, γιατρούς ΕΣΥ, διπλωμάτες κ.λπ.) και 10%-20% μεγαλύτερες από τους λοιπούς συνταξιούχους του Δημοσίου, των οποίων οι συντάξεις όμως, ήταν ήδη μικρότερες. Εξ άλλου, μέχρι το 1992 δεν υπήρχε καμία κράτηση για σύνταξη σε κανένα δημόσιο υπάλληλο.

Οι κρατήσεις για τα εφάπαξ συνολικά ήταν πολύ λιγότερες από το εφάπαξ. Αντιστοιχούν στο 10 με 20% της αντίστοιχης παροχής. Με αριθμούς του 2011/2012, ένας ανώτατος αξιωματικός που έφευγε με 35 χρόνια υπηρεσίας έπαιρνε εφάπαξ 125.000 με 150.000 ευρώ, ενώ οι συνολικές κρατήσεις όλης του της ζωής ήταν 15.000 με 17.000 ευρώ.

Με χειροκροτήματα είχε παραδώσει το Υπουργείο του ο Άκης Τσοχατζόπουλος. Λόγω των λαϊκίστικων παροχών του, στο πνεύμα του «μαζί τα φάγαμε» ─αν και «σοσιαλιστής»─ αποτελούσε τον πλέον συμπαθή υπουργό για το προσωπικό του Υπουργείου Άμυνας.

Ο σημερινός Στρατός (της τελευταίας δεκαπενταετίας)

Την εποχή των παχέων αγελάδων (μετά την κρίση των Ιμίων και μέχρι τους Ολυμπιακούς Αγώνες) έγιναν πολλές νέες προμήθειες σύγχρονου αμυντικού (πολεμικού) υλικού, τεθωρακισμένων, πυροβόλων, αντιαεροπορικών κ.ά. από τα πιο σύγχρονα που υπήρχαν στην παγκόσμια αγορά. Αυτό, σε συνδυασμό με τη βελτίωση της παρεχόμενης εκπαίδευσης στις Στρατιωτικές Σχολές, καθώς και του επιπέδου των νέων στελεχών, είχε ως αποτέλεσμα τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας του Στρατού σε μεγάλο βαθμό.Όταν όμως αγοράζουμε αμυντικό υλικό, δεν μεριμνούμε και για τον εφοδιασμό μας με το αντίστοιχο πακέτο συντήρησης (ανταλλακτικά, όργανα-εργαλεία επισκευών, εκπαίδευση προσωπικού, τεχνικά εγχειρίδια), με αποτέλεσμα, μόλις τα υλικά αρχίσουν να παλιώνουν, να αρχίζουν και τα προβλήματα λειτουργικότητας και διαθεσιμότητας.Το ίδιο ισχύει και με τα πυρομαχικά, των οποίων το όριο ζωής δεν είναι απεριόριστο, αλλά κάποτε λήγουν.

Επίλογος

Θα έπρεπε ο Στρατός σε καιρό ειρήνης να εκπαιδεύεται σωστά, να ζει σωστά και να είναι ετοιμοπόλεμος. Τίποτε από αυτά δεν συμβαίνει. Ούτε ζει σωστά, ούτε εκπαιδεύεται σωστά, ούτε ετοιμοπόλεμος είναι. Δεν λέμε ότι είναι εντελώς ανίκανος. Είναι όμως άλλης εποχής. Έχει μείνει στις συνθήκες του ’50, του ’60, του ’70 και δεν μπορεί να εκτελέσει τη σημερινή του αποστολή, παρά το σύγχρονο αμυντικό υλικό του.

Ο σημερινός Στρατός θα έπρεπε να είναι κατά πολύ μικρότερος, επαγγελματικός, πολύ καλύτερα εξοπλισμένος, πολύ καλύτερα υποστηριζόμενος από πλευράς Επιμελητείας, πολύ καλύτερα εκπαιδευμένος και να έχει την δυνατότητα, λόγω της ιδιαιτερότητας του εδάφους της χώρας, να επέμβει παντού.

Ως τελική τοποθέτηση θεωρούμε ότι ο σημερινός Στρατός θα έπρεπε να είναι οργανωμένος ορθολογικά, με Μονάδες μάχης και υποστήριξης πλήρους επάνδρωσης, στις οποίες το προσωπικό (μόνιμοι και κληρωτοί) θα ασχολούνται αποκλειστικά με την προς πόλεμο προετοιμασία, με σκληρή και ρεαλιστική εκπαίδευση, πλήρη αξιοποίηση των διαθέσιμων οπλικών συστημάτων, μέσων υποστήριξης και διαβίωσης, πολλά εκ των οποίων απαιτείται να εκσυγχρονισθούν άμεσα με στόχο τη δυνατότητα ανάπτυξης επαρκούς αποτρεπτικής ισχύος, οπουδήποτε απαιτηθεί.

Το Σύστημα γνωρίζει απόλυτα ότι έχει δομήσει ένα Στράτευμα εκτός πραγματικότητας με κακή οργάνωση, κακή Επιμελητεία, κακές συνθήκες ζωής, αναποτελεσματικό και το οποίο αδυνατεί να μετατρέψει σε στρατό Εθνικής Άμυνας, να το αναδιοργανώσει εκ βάθρων και να το τοποθετήσει σε άλλες βάσεις.Όταν θέλεις να αναμορφώσεις γρήγορα έναν προβληματικό οργανισμό με τις ιδαιτερότητες και την πολυπλοκότητα που έχει ο Στρατός της Ελλάδας δεν αυτοσχεδιάζεις, αλλά αντιγράφεις πετυχημένα πρότυπα.

Κι επειδή δεν διαφαίνεται κανένας πρόθυμος στον ορίζοντα της Ρωμιοσύνης, είτε πολιτικός είτε στρατιωτικός, διατεθειμένος να αναλάβει το κόστος της αναδιοργάνωσης, δεδομένου ότι όπως είδαμε παραπάνω οι αντιδράσεις είναι τεράστιες κι από πολλές πλευρές, η μοναδική ελπίδα για να αναγκαστούμε να εκσυγχρονιστούμε είναι η Τρόικα, η οποία κάποια στιγμή, αργά ή γρήγορα, θα ασχοληθεί και με την περίπτωση των Ενόπλων Δυνάμεων.

Άγγελος Αρσενόπουλος–Γιάννης Λάζαρης

Πηγή: http://www.freeinquiry.gr/pro.php?id=4172